از علت و علائم تا درمان درد مچ دست: اغلب درد مچ دست در اثر آسیب های ناگهانی مانند زمین خوردن یا وارد شدن فشار زیاد به مچ دست رخ می دهد. اما برخی آسیب ها مزمن در مچ دست می تواند در اثر فشار قرار گرفتن دائم مچ دست در فعالیت هایی مانند نواختن ویولنسل یا رانندگی طولانی مدت ایجاد شوند. آسیب دیدگی هر قسمت از مچ دست منجر به بروز درد شده و توانایی فرد را در انجام فعالیت های روزانه با مشکل مواجه می کند.
عوامل زیادی می توانند منجر به درد مچ دست شوند. اما تشخیص دقیق علت اصلی آن برای روند درمان ضروری است. به طور کلی مهمترین علل درد مچ دست، عبارتند از:
سندرم تونل کارپ و درد مچ دست
عصب مدین یکی از سه عصب اصلی بازو است. این عصب از بازو شروع شده و به انگشتان دست منتهی می شود. عصب مدین در مچ دست از داخل گذرگاهی به نام تونل کارپال عبور کرده و در کف دست به شاخه های مختلف حسی و حرکتی تقسیم می شود. عصب مدین قسمت های مختلف زیر را در کف دست عصب دهی حسی می کند:
- انگشت شست
- انگشت سبابه
- انگشت میانی
- نیمه خارجی انگشت انگشتری
شرایط زیر باعث ابتلا به سندرم تونل کارپال می شود:
- اضافه وزن، بارداری و یائسگی
- ابتلا به برخی بیماری های زمینه ای مانند دیابت، آرتروز و تیروئید
- انجام فعالیت های تکراری با دست، مانند تایپ کردن، مونتاژ، طراحی کردن، یا دوختن
سندرم تونل کارپال در صورت تشخیص زودهنگام با روش های غیر جراحی مانند فیزیوتراپی درمان می شود. در صورتی که علائم شدید بوده و درمان هایی مانند فیزیوتراپی یا آتل بندی مچ دست موثر واقع نشد جراحی مناسب ترین گزینه درمانی خواهد بود. پزشک در روش جراحی رباطی که باعث وارد شدن فشار به عصب مدین می شود را قطع می کند تا فشار وارد شده بر روی این عصب کمتر شود.
آسیب مچ دست و درد مچ
هر گونه آسیب به مچ دست نیز می تواند باعث درد و تورم شود. انواع آسیب دیدگی های مچ دست شامل پیچ خوردگی، شکستگی استخوان و التهاب تاندون است.
حساسیت به لمس، تورم، کبودی یا تغییر شکل مفاصل در نزدیکی مچ دست ممکن است از علائم آسیب مچ دست باشد. برخی از آسیب های مچ دست بلافاصله پس از وارد شدن ضربه یا فشار مشخص می شوند. ولی برخی دیگر از آسیب ها در ظاهر خفیف بوده و با ورم کمی همراه هستند. در حالیکه ممکن است رباط مهمی دچار پارگی یا کشیدگی شده باشد. این آسیب ها با گذشت زمان به مرور شدیدتر شده و در برخی موارد برای درمان به جراحی نیاز دارند.
نقرس و درد مچ دست
نقرس در اثر تجمع اسید اوریک در خون رخ می دهد. اسید اوریک یک ماده شیمیایی است که در اثر تجزیه ترکیباتی به نام پورین در بدن تولید می شود. اسید اوریک در خون حل شده و از طریق ادرار از بدن دفع می شود. اما در برخی موارد، بدن بیش از حد اسید اوریک تولید می کند. در نتیجه مقدار اضافه اسید اوریک در خون تجمع یافته و باعث التهاب دردناک مفاصل می شود. این درد به طور مکرر در زانوها، مچ پاها و مچ دست ها بروز می کند.
علل شایع نقرس، عبارتند از:
- پرخوری
- مصرف داروهای خاص، مانند دیورتیک ها
- فشار خون بالا، دیابت و بیماری های کلیوی
علائم نقرس اغلب به صورت ناگهانی و در هنگام شب رخ می دهند. این علائم عبارتند از:
- قرمزی و التهاب
- درد شدید و ناگهانی
- احساس گرما در مفصل
- محدود شدن دامنه حرکتی مفصل
آرتروز و درد مچ دست
آرتروز بیماری است که باعث التهاب مفاصل می شود. ابتلا به آرتروز با تورم و گرفتگی مفاصل آسیب دیده همراه است. آرتروز مچ دست به دلایل زیادی از جمله فرسایش طبیعی مفصل مچ، افزایش سن و کار کشیدن بیش از حد از دست ها رخ می دهد.
انواع مختلفی از آرتروز وجود دارد که شایع ترین آنها عبارتند از:
- آرتریت روماتوئید (RA). یک بیماری خود ایمنی است که معمولاً هر دو مچ دست را درگیر می کند. این بیماری زمانی رخ می دهد که سیستم ایمنی بدن به اشتباه به لایه پوشاننده مفاصل از جمله مچ دست ها حمله کند. آرتریت روماتوئید باعث درد و تورم در مفاصل شده و در نهایت ممکن است منجر به فرسایش استخوان شود.
- آرتروز. (OA) یک بیماری پیش رونده در غضروف مفاصل است که به تدریج و در طول زمان بدتر می شود. آرتروز به علت تخریب غضروف پوشاننده مفاصل رخ داده در سالمندان شایع تر است. در این بیماری غضروف مفصل در اثر افزایش سن و حرکت مکرر آسیب می بیند. از میان رفتن غضروف باعث می شود استخوان های مفصل روی یکدیگر ساییده شوند، در نتیجه اصطکاک افزایش یافته و درد و تورم ایجاد می شود.
- آرتریت پسوریازیس. (PsA) نوعی از ورم مفاصل است که در افراد مبتلا به اختلال پوستی به نام پسوریازیس ایجاد می شود.
درد مچ دست ممکن است با علائم زیر همراه باشد:
- متورم شدن انگشتان دست
- احساس گرما در مچ دست
- درد شدید و ناگهانی در دست
- تورم یا قرمزی اطراف مچ دست
- مشکل در مشت کردن دست یا گرفتن اشیا
- بی حسی یا احساس سوزن سوزن شدن دست ها
- درد، بی حسی و مورمور شدن دست ها که در هنگام شب شدیدتر می شود.
اگر مچ دست شما گرم و قرمز بوده و تب بیش از 37.8 درجه سانتیگراد دارید، بلافاصله با پزشک خود تماس بگیرید؛ زیرا این علائم می تواند نشانه یک بیماری جدی به نام آرتریت عفونی (سپتیک) باشد.
همچنین اگر در مچ دست خود درد و ورم شدید احساس می کنید به طوری که نمی توانید مچ دست خود را حرکت دهید یا ظاهرمچ دست شما غیرطبیعی است، باید فوراً با پزشک خود تماس بگیرید زیرا این علائم ممکن است نشانه شکستگی استخوان باشند.
تشخیص علت درد مچ دست
پزشک پس از پرسیدن شرح حال آزمایش های خاصی را برای تشخیص علت درد مچ دست برای شما تجویز می کند. برخی از این آزمایش ها عبارتند از:
- آزمایش خون
- آزمایش ادرار
- نمونه گیری از مایعات مفاصل
- آزمایش الکترومیوگرافی برای ارزیابی سلامت اعصاب دست
- عکس برداری با اشعه X برای بررسی استخوان ها و مفاصل مچ دست
درمان درد مچ دست
گزینه های درمانی برای درد مچ دست بسته به علت می تواند متفاوت باشد.
سندرم تونل کارپ در موارد شدید نیاز به عمل جراحی دارد؛ اما در صورت خفیف بودن عارضه، روش های درمان عبارتند از:
- گرم نگه داشتن دست ها با استفاده از کمپرس گرم
- کنار گذاشتن فعالیت هایی مانند تایپ یا نواختن گیتار
- استفاده از مچ بند یا آتل برای کاهش تورم و تسکین درد مچ دست
- مصرف داروهای ضد التهاب یا تسکین دهنده درد، مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن
درمان مچ دست ناشی از نقرس شامل موارد زیر است:
- مصرف داروهای تجویز شده توسط پزشک
- پرهیز از مصرف غذاهای پرچرب و شیرین
- مصرف زنجبیل برای کاهش حملات نقرس
- نوشیدن مقدار زیادی آب برای کاهش غلظت اسید اوریک خون
- مصرف داروهای ضد التهاب، مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن برای تسکین درد
اگر مچ دست شما در اثر فشار یا ضربه آسیب دیده است، روش های زیر به درمان شما کمک می کنند:
- استفاده از آتل
- استراحت دادن به مچ دست
- استفاده از کمپرس یخ برای کاهش تورم و التهاب
- مصرف مسکن مانند ایبوپروفن یا استامینوفن برای تسکین درد
اگر به بیماری آرتروز مبتلا هستید، باید با یک متخصص فیزیوتراپی تماس بگیرید. فیزیوتراپیست به شما نشان می دهد که چگونه با انجام ورزش های تقویتی و کششی، درد مچ دست را کاهش داده و به بهبود سریع تر آن کمک کنید.
پیشگیری از درد مچ دست
انجام راهکارهای زیر در پیشگیری از درد مچ دست ناشی از سندرم تونل کارپ به شما کمک می کند:
- مشاوره با یک متخصص کاردرمانی برای آموزش ورزش های کششی و تقویتی مچ دست ها
- استراحت دادن منظم به دست ها در هنگام فعالیت های تکراری مانند تایپ، خیاطی یا نواختن ویولن
- استفاده از صفحه کلید ارگونومیک در هنگام تایپ برای پیشگیری از خم شدن مچ دست ها به سمت بالا
برای پیشگیری از حمله نقرس، موارد زیر را رعایت کنید:
- مصرف مقادیر متعادل پروتئین
- نوشیدن آب و مایعات فراوان در طول روز
- مصرف داروهای تجویز شده توسط پزشک
- پرهیز از مصرف جگر، ماهی دودی و ترشی
تمرینات ورزشی تسکین درد مچ دست
انجام برخی تمرینات ورزشی علاوه بر تقویت ماهیچه های مچ دست می تواند در کاهش درد و التهاب مفصل مچ به شما کمک کند. پیش از شروع تمرینات حتما با یک پزشک متخصص فیزیوتراپی مشورت کنید. برای شروع، هر یک از تمرینات را روزی 10 الی 15 بار انجام دهید. در صورت احساس درد بلافاصله تمرین را متوقف کنید.
کشش مچ دست و تسکین درد مچ دست
ساعد خود را بر روی یک میز باریک قرار دهید. طوری که مچ و انگشتان دست شما در خارج از لبه میز قرار بگیرند. در این حالت مچ دست خود را به سمت بالا و پایین خم کنید تا زمانی که کشش ملایمی در مچ دست خود احساس کنید. در صورت نداشتن درد این حرکت را ده بار تکرار کنید.
چرخش ساعد و تسکین درد مچ دست
ابتدا بایستید. سپس آرنج را به اندازه 90 درجه خم کرده و آن را در کنار تنه خود قرار دهید. ساعد را به سمت خارج بچرخانید طوری که کف دست شما رو به سقف باشد. این حالت را برای ده ثانیه حفظ کنید. سپس در حالیکه آرنج شما همچنان 90 درجه خم است ساعد را به سمت داخل بچرخانید طوری که کف دست شما رو به زمین قرار بگیرد. 30 ثانیه مکث کرده، سپس استراحت کنید. در صورت احساس کشش ملایم و نداشتن درد این حرکت را ده بار تکرار کنید.
فشار توپ تنیس و تسکین درد مچ دست
یک توپ اسفنجی نرم را در دست خود نگه دارید و توپ را به آرامی و تا حد امکان فشار دهید. فشار را به تدریج زیادتر کنید. 30 ثانیه دست خود را در این حالت نگه داشته و سپس رها کنید.
کشش دست ها به حالت دعا
در حالیکه ایستاده اید کف دست های خود را در مقابل صورت قرار دهید. سپس کف دست ها را به حالت دعا کردن به هم بچسبانید. در این حالت دست ها از سر انگشت ها تا آرنج باید کاملا به هم چسبیده باشند. در همان حال که کف دست هایتان به هم چسبیده است بازوهای خود را به آرامی به طرفین بدن باز کنید. سپس مچ دست خود را به آرامی تا مقابل ناف پایین بیاورید. در این حالت کشش ملایمی را در دست های خود احساس می کنید. 30 ثانیه مکث کرده و سپس به حالت استراحت برگردید.
کشش عضلات مچ دست
دست چپ خود را مستقیم و در مقابل بدن دراز کنید. به طوری که کف دست شما رو به بالا باشد. با کمک دست راست به کف دست چپ فشار وارد کرده وآن را به سمت پایین خم کنید. در این حالت کشش ملایمی را در ساعد خود احساس می کنید. به مدت 30 ثانیه مکث کرده سپس حرکت را با دست دیگر تکرار کنید.