عارضه‌ی هالوکس والگوس (انحراف شست پا)، ظاهری همانند یک برآمدگی در کنار شست پا دارد. این برآمدگی به دلیل یک بدشکلی در استخوان‌های پا که در اثر آن انگشت شست به‌جای مستقیم بودن، به‌طرف انگشت دوم خمیده شده است، ایجاد می‌شود. در برخی موارد، این برآمدگی دردناک نبوده ولی باگذشت زمان باعث درهم‌فشرده شدن انگشتان پا خواهد شد. این مشکل می‌تواند باعث بروز درد شست پا و ایجاد یک بدشکلی دائمی گردد.
علل ایجاد هالوکس والگوس (انحراف در انگشت شست پا)
هالوکس والگوس (انحراف انگشت شست پا) معمولاً عارضه‌ای وراثتی در نظر گرفته می‌شود چراکه به دلیل مشکلات ساختاری در پا که عموماً ارثی‌اند، ایجاد می‌شود. برخی از عارضه‌هایی که می‌توانند به انحراف شست پا کمک کنند عبارت‌اند از صافی کف پا، انعطاف‌پذیری بیش‌ازحد رباط‌ها و ساختار غیرطبیعی استخوان‌ها. برخی از متخصصین اعتقاد دارند که استفاده از کفشی که هم‌اندازه‌ی پا نباشد، می‌تواند به منحرف شدن شست پا بیانجامد درحالی‌که برخی دیگر از افراد معتقدند که این کار تنها می‌تواند به تشدید عارضه‌ی موجود کمک کرده و نمی‌تواند آن را ایجاد کند.
هالوکس والگوس (انحراف شست پا) معمولاً باگذشت زمان بدتر می‌شود. موارد زیر می‌توانند این عارضه را تشدید کنند:
- استفاده از کفش کوچک و تنگ که باعث به هم فشرده شدن انگشتان و تحت‌فشار قرار گرفتن شست پا می‌شود.
- استفاده از کفش‌های دارای پاشنه‌ی بلند و یا نوک‌تیز – این مدل کفش‌ها باعث به هم فشرده شدن انگشتان پا می‌شوند.
- ایستادن به مدت‌زمان طولانی
- علائم آرتروز در پاها
علائم هالوکس والگوس (انحراف انگشت شست پا)
علاوه بر برآمدگی کنار پا، موارد زیر نیز می‌توانند از علائم این عارضه باشند:
- پوست قرمز و ملتهب شده در کنار انگشت شست پا
- منحرف شدن انگشت شست به سمت دیگر انگشتان پا
- ضخیم شدن پوست زیر انگشت شست پا
- ایجاد پینه بر روی انگشت دوم پا
- احساس درد ممتد و یا مکرر در پا
- سختی حرکت دادن انگشت شست پا
درد ایجادشده توسط انگشت شست منحرف، می‌تواند راه رفتن را دشوار کند. در صورت دیده شدن علائم زیر، به پزشک خود مراجعه کنید:
- احساس درد ممتد در پا
- پیدا نشدن کفشی که هم‌اندازه‌ی پای شما باشد
- کاهش انعطاف‌پذیری انگشت شست پا
- ایجاد یک توده‌ی بزرگ در کنار و یا روی مفصل انگشت شست پا
عوارض ایجادشده توسط انحراف شست پا (هالوکس والگوس)
عدم توجه به انحراف انگشت شست پا (هالوکس والگوس)، می‌تواند موجب ناراحتی در بورس (کیسه‌ی پر از مایع دربرگیرنده‌ی مفصل) شود. بدین ترتیب بورس دچار التهاب و ورم شده و باعث ایجاد درد و حساسیت نسبت به لمس در ناحیه‌ی مفصل می‌شود. همچنین ممکن است مفاصل دیگر انگشتان پا به محدودیت‌های حرکتی دچار شوند. به این عارضه بورسیت گفته می‌شود.
از دیگر عارضه‌های ایجادشده به دلیل انحراف انگشت شست پا، می‌توان موارد زیر را نام برد:
- بدشکلی در انگشتان و خود پا
- گرفتگی انگشتان پا
- درد مزمن در انگشتان و خود پا
درصورتی‌که دیابت داشته و یا هر نشانه‌ای از عفونت در بدن شما دیده می‌شود و همچنین علائم بالا را دارید، بلافاصله به پزشک خود مراجعه کنید.
تشخیص هالوکس والگوس (انحراف شست پا)
معاینه‌ی فیزیکی. ازآنجایی‌که علائم این عارضه به‌وضوح مشخص‌اند، در اکثر موارد دکتر وریانی می‌تواند آن را با یک معاینه‌ی ساده تشخیص دهید. در طول معاینه ممکن است دکتر وریانی از شما بخواهد تا انگشتان پای خود را حرکت دهید تا بدین ترتیب محدودیت‌های حرکتی آن‌ها مشخص شود.
عکس‌برداری با اشعه‌ی ایکس. در صورت وجود آسیب و بدشکلی، دکتر وریانی عکس‌برداری با اشعه‌ی ایکس را تجویز خواهد کرد. این کار می‌تواند شدت هالوکس والگوس (انحراف انگشت شست پا) را با دقت زیادی مشخص کرده و علت آن را نیز توضیح دهد.
آزمایش خون. همچنین برای رد احتمال آرتروز به‌عنوان یک دلیل ایجاد عارضه، ممکن است آزمایش خون انجام شود.
درمان هالوکس والگوس (انحراف انگشت شست پا)
به‌منظور درمان هالوکس والگوس (انحراف انگشت شست پا)، عمل جراحی و همچنین روش‌های درمانی بدون جراحی مورداستفاده قرار می‌گیرند.
گزینه‌های درمانی بدون جراحی
استفاده از یخ. یخ می‌تواند التهاب ناشی از انحراف شست پا را کاهش داده و درد شست پا آن را تسکین دهد.
داروهای مورداستفاده
- مسکن‌های درد بدون نیاز به نسخه. استفاده از مسکن‌هایی مانند استامینوفن، ایبوپروفن و ناپروکسن.
- مسکن‌های قوی‌تر. ازجمله داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی، می‌توانند درد را کاهش داده و تحمل عارضه را آسان‌تر کنند.
- تزریق استروئید. تزریق استروئید به درون مفصل می‌تواند درد و التهاب را کاهش دهد.
فاصله دهنده‌های انگشتی. این وسایل (اعم از پدهای سیلیکونی) به کاهش فشار از روی مفاصل انگشتان کمک کرده، اصطکاک را کاهش داده و از منطقه‌ی حساس اطراف مفصل شست پا، محافظت می‌کنند.
پد گذاری و نوارپیچی پا به حالت عادی. پزشک شما ممکن است پای شما را نوارپیچی کرده و یا پدهایی برای آن کار بگذارد که می‌توانند فشار ناشی از هالوکس والگوس (انحراف شست پا) را کاهش دهند.
کفی‌های طبی برای کفش. استفاده از کفی‌های طبی آماده که در داروخانه‌ها به فروش می‌رسند می‌تواند باعث حمایت از قوس پا شود.
استفاده از محافظ و اسپلینت. این وسایل کمک می‌کنند تا درد ناشی از هالوکس والگوس (انحراف انگشت شست پا) کاهش یافته، موقعیت مناسب انگشتان تنظیم شده و فضای مناسب برای کاهش ناراحتی ایجاد شود.
اصلاح فعالیت‌ها. اگر در طول روز به مدت طولانی بر روی پای خود فشار می‌آورید، فعالیت‌هایی مانند ورزش‌های سنگین، پیاده‌روی و یا ایستادن را کم کنید.
فیزیوتراپی. هیچ مدرکی مبنی بر سود بلندمدت ناشی از فیزیوتراپی وجود ندارد.
عمل‌های جراحی
در موارد زیر، ممکن است عمل جراحی ضروری باشد:
- روش‌های درمانی بدون جراحی کمکی نکنند.
- درد شدید پا که فعالیت‌های روزمره ازجمله پیاده‌روی را محدود کرده و فرد را مجبور به خرید کفش‌های گران‌قیمت می‌کند. ممکن است فرد حتی با پوشیدن کفش‌های ورزشی، نتواند بیش از چند صد متر را بدون احساس درد شدید راه برود.
- التهاب و ورم مزمن انگشت شست پا که با استراحت و مصرف دارو بهبود پیدا نکند.
- بدشکلی شست پا. کج شدن شست پا به سمت انگشت‌های کوچک‌تر می‌تواند زمینه‌ی روی‌هم افتادن انگشتان را فراهم کند.
- گرفتگی شست پا. عدم توانایی خم و راست کردن شست پا.
روش‌های عمل جراحی
به‌طورکلی، اهداف اصلی بیشتر جراحی‌های اصلاح هالوکس والگوس (انحراف انگشت شست پا)، عبارت‌اند از:
- قرار دادن مفصل متاتارسوفارنژیال (MTP) ابتدای انگشت شست، در حالت مناسب.
- تسکین درد
- اصلاح بدشکلی‌های استخوان‌های تشکیل‌دهنده‌ی پا
به دلیل متفاوت بودن موارد هالوکس والگوس (انحراف انگشت شست پا) ازنظر شکل و اندازه، روش‌های جراحی استفاده‌شده برای ترمیم آن‌ها نیز متفاوت خواهند بود. در بیشتر موارد، عمل جراحی انحراف انگشت شست پا عبارت است از اصلاح موقعیت استخوان شست و ترمیم بافت‌های نرم اطراف آن.
ترمیم رباط‌ها و تاندون‌ها در اطراف شست پا. در برخی از موارد، ممکن است بافت‌های نرم اطراف شست پا در طرفی بیش‌ازحد سفت و در طرف دیگر بیش‌ازحد شل شده باشند. این مشکل، نوعی عدم تعادل را پدید می‌آورد که باعث خم شدن انگشت شست پا به سمت انگشتان دیگر می‌شود. با استفاده از عمل جراحی می‌توان طول بافت‌های شل شده را کاهش و طول بافت‌های سفت شده را افزایش داد. این عمل به‌ندرت به‌تنهایی و بدون انجام عمل اصلاح استخوان‌ها (استئوتومی) انجام می‌شود. در اکثر موارد، ترمیم بافت نرم تنها جزء کوچکی از روند کلی هالوکس والگوس (اصلاح انحراف شست پا) می‌باشد.
استئوتومی. در عمل استئوتومی، پزشک شما برش‌های کوچکی در استخوان‌ها ایجاد می‌کند تا مفصل را به حالت طبیعی بازگرداند. در این حالت استخوان‌ها صاف‌تر و مفصل دارای تعادل می‌باشد. به‌منظور اصلاح بدشکلی، ممکن است استئوتومی در محل‌های مختلفی از استخوان انجام شود. در برخی از موارد، علاوه بر ایجاد برش در استخوان ، تکه‌ی کوچکی از آن نیز برداشته می‌شود تا انگشت شست پا بتواند صاف بماند. همان‌طور که در بالا به آن اشاره شد، عمل استئوتومی معمولاً به همراه عمل‌ترمیم بافت نرم انجام می‌شود چراکه هردوی این عمل‌ها، به‌منظور حفظ حالت مناسب انگشت شست پا ضروری‌اند.
آرترودز یا خشک‌کردن مفصل. در طی این عمل، پزشک سطوح تخریب‌شده‌ی مفصل را برداشته و سپس از پیچ، سیم و پلاک به‌منظور نگه‌داشتن سطوح استخوانی در کنار یکدیگر تا زمان بهبود استخوان‌ها استفاده می‌کند. آرترودز برای بیمارانی که به انحراف شدید انگشت شست پا و یا به آرتروز مبتلا هستند انجام می‌شود. همچنین بیمارانی که درگذشته عمل جراحی انحراف شست پا داشته و عمل آن‌ها موفقیت‌آمیز نبوده است، می‌توانند از این عمل بهره ببرند.
اگزوستکتومی. در طی این عمل جراحی، پزشک برآمدگی مفصل انگشت شست پا را برمی‌دارد. این عمل به‌ندرت برای درمان هالوکس والگوس (انحراف شست پا) استفاده می‌شود چراکه مفصل شست را صاف نمی‌کند. حتی زمانی که این عمل همراه با عمل‌های ترمیم بافت نرم انجام می‌شود، اگزوستکتومی به‌ندرت علت ایجاد انحراف در شست پا را اصلاح می‌کند. اگزوستکتومی معمولاً به‌عنوان بخشی از یک عمل جراحی اصلاحی شامل استئوتومی و عمل‌ترمیم بافت‌های نرم، انجام می‌شود. اگر پزشک اگزوستکتومی را بدون استئوتومی انجام دهد ممکن است عارضه‌ی انحراف شست پا دوباره بازگردد.
برداشتن سطوح مفصلی. در طی این عمل جراحی، پزشک قسمت آسیب‌دیده‌ی مفصل را برمی‌دارد. این کار فضای بین استخوان‌ها را افزایش داده و باعث افزایش انعطاف‌پذیری مفصل می‌گردد. برداشتن سطوح مفصلی یا رزکشن آرتروپلاستی، عموماً برای بیماران مسن و افرادی که درگذشته عمل ناموفق داشته‌اند استفاده می‌شود. این عمل همچنین برای افرادی که به آرتروز مبتلا بوده و نمی‌توانند از عمل آرترودز استفاده کنند، انجام می‌شود. به دلیل این که این عمل می‌تواند بر روی استحکام انگشت شست پا تأثیر بگذارد، انجام آن معمولاً توصیه نمی‌شود.
پیشگیری
روش‌های درمانی زیادی اعم از عمل جراحی و روش‌های بدون جراحی برای درمان هالوکس والگوس (انحراف شست پا) وجود دارند. اگر انحراف شست پا، راه رفتن و یا پوشیدن کفش‌هایتان را برای شما دشوار کرده است، با پزشک خود تماس بگیرید.
استفاده از کفش‌های متناسب با سایز پا می‌تواند راه مناسبی برای پیشگیری از هالوکس والگوس (انحراف شست پا) و کجی کشکک زانو باشد. کفش مناسب باید در اطراف انگشتان فضای زیادی داشته و شکل آن همانند فرم پای شما باشد.
به دنبال کفش‌های بگردید که:
- نرم بوده و تنفس پا درون آن‌ها مشکل نباشد (مانند یک کفش معمولی مناسب)
- بتوانند به‌خوبی از قوس کف پا حمایت کنند.
- در ناحیه‌ی انگشتان فضای کافی داشته باشند.