همانطور که می دانید مفصل زانو از نواحی مهم بدن و یکی از مراکز اصلی بدن در انتقال وزن آن به زمین می باشد. این مفصل در راه رفتن و ایستادن و تغییر وضعیت فرد نقش مهمی دارد و می تواند به دلیل ناپایداری و تحریک بسیار، به دلایل مختلفی در بخش های خود دچار آسیب و ضرب دیدگی شود. این مفصل در بخش های کشک و کاسه زانو دچار ضرب دیدگی می شود. کاسه زانو از استخوان ران، استخوان درشت نی و کشکک تشکیل شده است. این ناحیه دارای اتصالات مختلف عضلانی بوده و از رباط های بسیاری تشکیل شده است. با وارد شدن ضربه به این ناحیه، کشش و پارگی های جزئی و یا شدید اتفاق افتاده و زانو دچار ضرب دیدگی و آسیب می شود. در نهایت این ضرب دیدگی منجر به کاهش دامنه حرکتی و ایجاد درد و ناراحتی در زانو می شود. قسمت دیگر زانو که ممکن است دچار ضرب دیدگی شود، کششک زانو می باشد. این ناحیه در بخش جلویی زانو قرار گرفته و عضله چهار سر ران از روی آن عبور می کند. محیط کشکک، شامل بورس ها و رباط های زیادی شده و توسط تاندون مهمی به استخوان درشت نی متصل می شود. در صورت ضرب دیدگی و آسیب هایی از جمله کشش عضله 4 سر به طور مستقیم بر روی این استخوان ران اثر گذاشته و ممکن است حتی موجب تغییر در مسیر و راستای کشکک زانو شود.
انواع ضرب دیدگی زانو
انواع ضرب دیدگی زانو بر اساس شدت آن به سه درجه تقسیم بندی می شود. در ضرب دیدگی درجه اول معمولا عضله تنها کشیده شده است و پارگی خفیف دارد، بنابراین عضله حساس، دردناک و ملتهب است. در ضرب دیدگی درجه دوم آسیب شدید تر است و پارگی نسبی فیبرهای عضله وجود دارد. در این حالت درد و تورم شدید، کبودی و کاهش حرکت زانو وجود دارد. در ضرب دیدگی درجه سوم، پارگی کامل عضله رخ داده است و عضله دیگر توانایی حرکت ندارد.
- ضرب دیدگی مفصل زانومفصل زانو ناحیه ای بسیار مهم در بدن است. این مفصل یکی از مراکز اصلی انتقال وزن بدن به زمین بوده و نقش کلیدی را در راه رفتن، ایستادن و تغییر وضعیت بر عهده دارد. گاهی اوقات به علت ورزش نامناسب، حرکت های ناگهانی، تصادفات، زمین خوردگی و پرش و فرود های نامناسب، زانو دچار ضرب دیدگی می شود. این حالت وضعیت حادی را در زانو به وجود می آورد که بیمار دچار درد، التهاب و گاهی اوقات کبودی در ناحیه می شود. اقدام اولیه در ضرب دیدگی زانو، بی حرکت کردن اندام و کاهش وزن روی زانوی آسیب دیده است. در این مرحله می توان از بریس ها و زانوبندهای مناسب استفاده نمود. با توجه به وسعت آسیب و علائم ایجاد شده مانند درد و التهاب، استفاده از یخ و بانداژ فشاری در جهت کاهش این علائم توصیه می شود. در صورتی که ضرب دیدگی آسیب جدی در زانو به وجود آورده باشد، این آسیب مزمن شده و باعث درد مداوم زانو می گردد.
- ضرب دیدگی کشکک زانوکشکک، استخوانی در ناحیه جلویی زانو می باشد که عضله 4 سر از روی آن عبور می کند. در اطراف کشکک، بورس ها و رباط های زیادی وجود دارد و به وسیله یک تاندون مهم به استخوان درشت نی وصل می شود. در صورت وارد شدن ضربه سنگین، زمین خوردگی و فشار مستقیم بر روی کشکک و حرکات ورزشی نادرست، ممکن است دچار ضرب دیدگی شود. در هنگام ضرب دیدگی معمولا التهاب زیادی اطراف کشکک جمع شده و کشکک در لمس حالت شناور پیدا می کند که این التهاب باید به سرعت رفع شود، زیرا با مزمن شدن ممکن است بر عملکرد کشکک تاثیر بگذارد. گاهی اوقات نیز انقباض و کشیدگی و ضرب دیدگی عضله 4 سر مستقیما بر روی این استخوان اثر گذاشته و ممکن است حتی راستای کشکک را تغییر دهد. در صورت ضرب دیدگی کشکک زانو، اقدامات جهت کاهش درد و التهاب از همان ساعات اولیه باید آغاز گردد.
- ضرب دیدگی کاسه زانوکاسه زانو شامل استخوان ران، استخوان درشت نی و کشکک زانو می باشد. در این ناحیه اتصالات مختلف عضلانی و رباط های زیادی وچود دارد که مسئول حفظ ساختار و بهبود عملکرد زانو هستند. کاسه زانو ناحیه ای حساس می باشد و معمولا در زمین خوردگی ها اولین جایی است که دچار آسیب می گردد. همچنین در تصادفات رانندگی، آسیب های ورزشی و وارد شدن ضربات سنگین مثل ورزش کشتی یا ورزش های رزمی، به سرعت دچار ضرب دیدگی می گردد. اگر ضرب دیدگی کاسه زانو در حد جزئی باشد، در طی کمتر از 1 هفته بهبود می یابد، اما در صورتیکه ضرب دیدگی وسیع باشد و علائم التهاب و درد شدید را ایجاد کرده باشد، باید اقداماتی نظیر یخ گذاری، کاهش فشار ناحیه، برداشتن وزن از پای آسیب دیده، استفاده از داروهای مسکن و ضد التهاب و بانداژهای فشاری یا بریس های ثابت کننده زانو انجام گردد.
علائم ضرب دیدگی زانو
ضرب دیدگی در نواحی کاسه و کشکک زانو با علائم و نشانه هایی همراه می باشد. این نشانه ها در ضرب دیدگی های خفیف و شدید متفاوت است.
علائم و نشانه های ضرب دیدگی خفیف زانو عبارتند از:
- ایجاد درد های خفیف و متوسط
- حساس شدن زانو
همچنین علائم و نشانه های ضرب دیدگی شدید زانو عبارتند از:
- کاهش دامنه حرکتی زانو
- دردهای مداوم و شدید در زانو
- عدم توانایی در حرکت دادن زانو
- تورم و التهاب زانو
- کبودی زانو
- ناتوانی در تحمل وزن بدن و بی ثباتی زانو
علل ضرب دیدگی زانو
زانو در ناحیه کاسه و کشکک دچار آسیب و ضرب دیدگی می شود. این آسیب ها به دلایل مختلفی اتفاق افتاده و موجب ایجاد اختلال در زانو می شوند که عبارتند از:
- انجام فعالیت های ورزشی نامناسب
- آسیب به هنگام مسابقات ورزشی
- انجام حرکتهای ناگهانی و عجولانه
- سوانحی از جمله تصادفات، زمین خوردن و پرش از ارتفاع و فرود های نامناسب و افتادن از روی دوچرخه و…
- برخورد زانو با اشیاء (در، دیوار، میز و…)
درمان ضرب دیدگی زانو
ضرب دیدگی زانو معمولا با انجام مراقبت های لازم و بعد از یک هفته بهبود می یابد. البته مدت زمان بهبود آن بسته به درجه و شدت آسیب زانو می باشد. بعد از آسیب و ضرب دیدگی زانو جهت درمان آن اقداماتی صورت می گیرد که شامل موارد زیر می شوند:
- ابتدا با بررسی علائمی از جمله تورم و کبودی، بهتر است زانوی ضرب دیده را بی حرکت نگه داشته و عدم شکستگی آن مطمئن شوید. از بریس و زانوبند استفاده کنید. (البته دقت کنید که زانو را طولانی مدت در بریس و زانوبند قرار ندهید.)
- قرا دادن کمپرس سرد بر روی زانو در چند ساعت اول ضرب دیدگی (هر ۲۰ دقیقه به مدت ۸ الی ۱۰ دقیقه)
- ماساژ ناحیه آسیب دیده با آب گرم و ولرم
- استفاده از داروهای ضد درد و ضد التهاب
- استفاده از بانداژ در مدت کوتاه
- فیزیوتراپی و تمرینات ورزشی
درمان خانگی ضرب دیدگی زانو
ضرب دیدگی زانو ممکن است در اثر عوامل مختلفی همانند ضربه، تصادفات، آسیب های ورزشی و حتی در زمین خوردن های ساده رخ دهد. در صورتی که آسیب خیلی شدید نباشد و احتمال شکستگی وجود نداشته باشد، .می توانید به صورت اولیه از درمان های خانگی برای ضرب دیدگی زانو استفاده کنید. به این منظور پای بیمار را به آرامی بلند کنید و با استفاده از یک بالش آن را بالاتر از سطح قلب قرار دهید. استفاده از کمپرس سرما تا 72 ساعت پس از آسیب می تواند به کاهش درد، تورم و کبودی بافت کمک کند. بعد از 72 ساعت می تواند از گرما برای تسکین درد، کاهش گرفتگی عضلات و بهبود خونرسانی به ناحیه استفاده کرد. در صورت افزایش درد و علائم بیمار مراجعه به پزشک، تشخیص و درمان قطعی ضرب دیدگی زانو امری ضروری می باشد.
درمان سنتی ضرب دیدگی زانو
درمان ابتدایی ضرب دیدگی زانو، استراحت، استفاده از کمپرس سرما، بالا نگه داشتن پا، بستن آن با بانداژ و استفاده از زانو بندهای معمولی می باشد. در صورتی که احتمال وجود شکستگی، در رفتگی و یا آسیب شدید بافتی وجود دارد، از درمان های خودسرانه بپرهیزید و به پزشک مراجعه کنید. در صورتی که آسیب خیلی شدید نباشد استفاده از داروهای گیاهی همانند سرکه، عرق کامفره و روناس می تواند مفید باشد. استفاده از پماد مخصوص ضرب دیدگی همانند پماد دپی، پماد متیل سالیسیلات و پماد رزماری می تواند در کاهش درد و کبودی مفید باشد.