به علت اینکه از زانو بسیار استفاده می‌شود، این اندام در برابر بسیاری از صدمات، آسیب‌پذیر است. به مرور زمان یا براثر آسیب‌دیدگی ممکن است عارضه تق‌تق یا صدا دادن زانو در فرد ایجاد شود. این عارضه دردی به همراه ندارد اما علت‌های مختلفی می‌توانند علت تق تق زانو شود و بسیاری از این علت‌ها با گذر زمان می‌توانند در نهایت موجب بروز درد شوند.
اگر زانوی شما تق‌تق می‌کند و همچنین در آن درد وجود دارد برای پیشگیری از بروز آسیب‌دیدگی‌های بعدی، باید هر چه سریع‌تر به پزشک مراجعه کنید؛ اما اگر احساس درد ندارید احتمالاً مشکل شما جزئی است اما باید برای جلوگیری از وقوع آسیب‌دیدگی‌های جدی، به این مسئله توجه داشته باشید. پزشک جهت تشخیص عامل ایجادکننده صدا در زانو، زانویتان را معاینه خواهد کرد تا به شما کمک کند چه نوع روش درمانی برای شما مناسب است. دکتر مؤیدفر جراح اورتوپد وفوق تخصص زانو بر اساس حالت شما و علت ایجادکننده صدای تق‌تق در زانو، روش‌های درمانی مختلف ازجمله عمل جراحی یا انواع فیزیوتراپی را به شما توصیه خواهد کرد. برای دریافت مشاوره یا رزرو نوبت می‌توانید با شماره‌های 03131315870 –03131315871 تماس حاصل نمایید.
تق‌تق یا صدا دادن زانو
صدای شبیه به ترکیدن، تلق تلوق یا خش‌خش در مفاصل همیشه نگران‌کننده نیست و همیشه اتفاق نمی‌افتد و با علائمی نظیر درد و تورم همراه نمی‌باشد؛ اما با این وجود ممکن است این صداها نشانه مشکلی باشد که هنوز به طور کامل نمود پیدا نکرده است. در این موارد صدا دادن زانو ممکن است یک نشانه اولیه برای بیماری باشد. اگر چه صدای تق تق ممکن است در تمام مفاصل بدن ایجاد شود اما بسیاری از افراد درمی‌یابند که مفاصل فک (مفصل گیجگاهی – فکی)، مفاصل انگشت و زانو بیشتر مستعد ابتلا به تق تق، خش‌خش یا تلق تلوق هستند.
دلایل صدا دادن و تق تق زانو
انواع مختلفی از مشکلات زانو می‌تواند موجب ایجاد صداهای غیرعادی نظیر تلق تلق، ترق تلوق و تق تق کردن زانو شود. خش‌خش زانو صدای خاصی است که با بیماری‌های آرتروز و به خصوص استئوآرتریت همراه می‌باشد. نوع صدای ایجاد شده تا حدی می‌تواند به تشخیص بیماری کمک کند اما صداهای غیرعادی به تنهایی نشانه غیرقابل اعتمادی هستند؛ و باید به سایر علائم توجه شود و جهت تائید تشخیص بایستی بررسی‌های تشخیصی نیز انجام شوند. در اینجا به چند علت شایعی که صداهای غیرعادی را در زانو ایجاد می‌کنند اشاره می‌شود.
آرتروز
آرتروز به هر نوع از حالت برافروختگی مفصل اتلاق می‌شود که کپسول، آستر، غضروف یا انتهای استخوان را دربر می گیرد. استئوآرتریت برخلاف نامش اساساً التهاب مفصلی نمی‌باشد. عارضه استئوآرتریت در زیر به تفصیل شرح داده شده است. استئوآرتریت مفصلی یکی از شناخته‌ترین نوع آرتروز می‌باشد و هنگامی روی می‌دهد که سیستم ایمنی بدن به آستر مفاصل حمله کند. انواع دیگر آرتروز عبارتند از آرتریت سپتیک که از عفونت ناشی می‌شود، آرتریت پس از ضربه که از وارد شدن ضربه شدید به زانو به وجود می‌آید و عارضه نقرص که از تجمع بلورهای اسید اوریک در مفصل ایجاد می‌شود.
علائم
- درد در مفصل
- تورم مفصل
- ملتهب شدن و داغ شدن مفصل
- خشکی مفصل (اشکال در حرکت مفصل و کاهش دامنه حرکتی)
- وجود ندول (توده سفت) و تغییر شکل زانوها در آرتریت روماتوئید
پارگی مینیسک
مینیسک دو نوار C شکل از غضروف هستند که بین استخوان‌های مفصل زانو قرار دارند. هدف آن‌ها کاهش اصطکاک بین ساختارها، در هنگام حرکت زانو و تحمل نیرو است. اگر چه این نوارها قوی هستند اما با این حال می‌توانند پاره شوند. پارگی مینیسک معمولاً در طول فعالیت‌های ورزشی و یا براثر تصادف جاده‌ای رخ می‌دهد. به غیر از پارگی، التهاب قابل توجهی در ساختار اطراف آن‌ها نیز وجود خواهد داشت.
علائم
- احساس ترکیدن زانو که ممکن است صدای آن همیشه قابل شنیدن نباشد.
- درد و سفتی در هنگام صاف کردن پا
- تورم مفصل زانو
- در پارگی‌ها شدید ممکن است مفصل قفل شود.
مشکلات غضروفی
غضروف مفصلی، در انتهای استخوان‌های درگیر در مفصل هستند. این غضروف‌ها از استخوان‌ها محافظت می‌کنند و باعث کاهش اصطکاک آن می‌شود و مانند یک ضربه‌گیر عمل می‌کند. غضروف‌ها برای مقابله با فرسودگی و استهلاک، نیاز دارند در طول عمر خود مداوم بازسازی شوند. با این حال، گاهی غضروف مفصلی فرسوده و مستهلک می‌شود. فرسودگی غضروف در بیماری استئوآرتریت مشاهده می‌شود که این بیماری بیشتر افراد مسن را تحت تأثیر قرار می‌دهد. عاقبت غضروف ترک می‌خورد و قطعات آن پاره می‌شوند. پارگی غضروف در زانو بر اثر وارد شدن یک آسیب شدید به زانو، ایجاد می‌شود و ممکن است در هر سنی رخ دهد.
علائم
- احساس درد درحین و یا بعد از فعالیت بدنی
- احساس ساییده شدن زانو گاهی همراه با یک صدای تیز و دلخراش
- سفتی و کاهش انعطاف‌پذیری زانو
- برآمدگی سفت در داخل و اطراف مفاصل (اسپرز یا خار استخوانی)
مشکلات رباط
رباط‌ها، نوارهای ضخیمی از بافت‌ها هستند که به مفصل ثبات و استحکام می‌بخشند. انواع مختلفی از رباط‌ها در زانو وجود دارند که عبارتند از: رباط کشکک (پاتلار)، رباط متوازی و رباط صلیبی (عقبی، جلویی و داخلی). این رباط‌ها می‌تواند دچار کشیدگی شده و حتی پاره شوند. هنگامی که این رباط‌ها تحت تأثیر قرار دارد، زانو دیگر ثبات قبلی خود را ندارد. این حالت باعث می‌شود که استخوان‌ها به طور غیرطبیعی به یکدیگر مالیده شوند و در صورتی که چندین مفصل به طور همزمان پاره شود حتی می‌تواند منجر به دررفتن استخوان‌ها شود.
علائم
- زانو درد
- تورم زانو
- خم شدن زانو در زمان ایستادن یا راه رفتن
دررفتگی
زانو دارای ساختارهای حمایتی بسیاری می‌باشد که این ساختارها شامل عضلات، تاندون‌ها، کپسول و رباط‌ها هستند. دررفتگی زانو زمانی روی می‌دهد که استخوان‌های مفصل زانو از مکان خود خارج شود. دررفتگی در مفصل زانو بدون ضرب‌دیدگی بسیار نادر است مگر این که بسیاری از رباط‌ها به طور همزمان پاره شده باشند. در این شرایط هر چند که استخوان‌های دیگر در سر جای خود در مفصل باشند اما کاسه زانو (کشکک) از جای خود جابه‌جا می‌شود. شایع‌ترین علل دررفتگی به آسیب‌دیدگی‌ها مربوط می‌شود. آسیب‌های ورزشی و افتادن و تصادفات از جمله مهترین عواملی هستند که منجر به دررفتگی زانو می‌شوند.
- درد شدید در زانو
- تغییر شکل جزئی (زانو ممکن است کج به نظر برسد)
- عدم توانایی در ایستادن
- احساس ترکیدن و ایجاد صدا در هنگام در رفتن و در زمانی که استخوان زانو جا می‌افتد.
- بی‌حسی و فقدان ضربان در ساق پا، ناتوانی در حرکت دادن ساق پا و پا نشانه‌هایی هستند که به ندرت روی می‌دهد اما علامت‌های خطرناکی می‌باشند.
درمان صدا دادن زانو
روش‌های درمان بسیاری برای درمان صدا دادن زانو وجود دارد که می‌توان آن‌ها را مد نظر قرار داد. روش RICE به همراه مصرف داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (نظیر ایبوپروفن یا استامینوفن) می‌تواند به کاهش هر نوع درد و تورمی که آن را تجربه می‌کنید کمک کند. روش RICE در درمان بیشتر آسیب‌دیدگی‌های ورزشی مؤثر است. روش RICE مخفف کلمات (rest) استراحت، (ice) یخ گذاری، gentle compression) )فشار ملایم و (elevation) بالا نگه‌داشتن پا می باشد.
- استراحت: از انجام فعالیت‌هایی که موجب آسیب‌دیدگی می‌شوند کناره بگیرید. ممکن است پزشک جهت اینکه از افتادن وزن بر روی پا جلوگیری شود استفاده از چوب زیر بغل را توصیه نماید.
- یخ گذاری: از کیسه یخ چند بار در روز و به مدت 20 دقیقه استفاده کنید. یخ را مستقیماً بر روی پوست قرار ندهید.
- فشار: جهت جلوگیری از تورم بیشتر و خونریزی، از بانداژهای فشاری کشی استفاده کنید.
- بالا نگه‌داشتن عضو: جهت کاهش تورم، در هنگام استراحت کردن دراز بکشید و پای خود را در سطحی بالاتر از قلب نگه دارید.
حرکات کششی و سایر حرکات
تمریناتی که عضله چهارسر ران و عضله همسترینگ را تقویت می‌کند می‌تواند به کم شدن صدای زانو کمک کند. فیزیوتراپیست می‌تواند تمرینات اختصاصی را به شما آموزش دهد تا آسیب‌دیدگی شما برطرف گردد.
جراحی ارتوپدی
بخصوص در صورتی که مشکل شما از پارگی مینیسک، پارگی رباط جانبی داخلی یا پارگی رباط صلیبی قدامی باشد ممکن است عمل جراحی را تجربه کنید. در صورتی که نگران هستید لطفاً به محض امکان، نگرانی خود را به پزشک اطلاع دهید.