پارگی تاندون آشیل چیست؟
آشیل به عنوان ضخیم ترین تاندون بدن از اهمیت بسیار بالایی در فعالیتهای روزانه به خصوص در راه رفتن برخوردار است. این تاندون از عضله گاستروکنمیوس پشت ساق امتداد گرفته و به استخوان پاشنه یا کالکانئوس متصل می‌شود و با انقباض عضله گاستروکنمیوس عمل پلانتار فلکشن یا پایین رفتن پنجه پا انجام می شود.
پارگی تاندون آشیل به عنوان شایع‌ترین پارگی تاندون در بدن محسوب می شود. این آسیب در افراد میانسالی که به صورت تفریحی به ورزش می پردازند بیشتر دیده می شود. این عارضه می تواند به صورت اولیه تغییراتی در بافت تاندون آشیل را ایجاد نماید (تندینوزیس) و پس از آن در پی آسیب های مکرر ناحیه تاندون آشیل منجر به پارگی کامل شود.
علائم پارگی تاندون آشیل
همانطور که ذکر گردید پارگی تاندون آشیل به صورت مرحله ای می تواند ایجاد شود و این آسیب در افراد میانسال بیشتر دیده می شود. آسیب می تواند به صورت پارگی کامل و یا ناقص نمود پیدا کند.
- در پارگی کامل توانایی شخص در روی پنجه آمدن پای آسیب دیده از بین میرود.
- در پارگی ناقص مقداری بافت تاندون برجسته شده و همراه با درد در لمس و روی پنجه آمدن خواهد بود.
اپیدمیولوژی در پارگی تاندون آشیل
- به لحاظ شیوع و همه گیر شناسی آسیب این تاندون در تحقیقات دیده شده است که ۷ مورد در صد هزار در سال ایجاد می‌شود. در افراد مختلف به خصوص که فعالیت های ورزشی تفریحی انجام می‌دهند می تواند تا 15 الی 25 مورد در صد هزار در سال افزایش می‌یابد.
- این آسیب در زنان در مقایسه با مردان از شیوع بالاتری برخوردار است.
مراحل و دلایل آسیب و پارگی تاندون آشیل
دلایل ایجاد پارگی تاندون آشیل می تواند موارد مختلفی را شامل شود که مهمترین آنها شامل :
- خصوصیت ذاتی تاندون در جنس ها و نژاد های مختلف
- فعالیت های ورزشی متفاوت
- عدم خونرسانی مناسب در تاندون
- آسیب های مزمن تاندون آشیل
- جنسیت
- سن
- در بعضی از متون استفاده خودسرانه از آنتی بیوتیکها و کاهش قدرت کشش تاندون نیز ذکر گردیده است.
در مراحل اولیه آسیب تاندون آشیل ممکن است شخص در حین تمرین و یا حتی پس از آن مقداری درد در آشیل احساس نماید که به گذر زمان می تواند تبدیل به توده متورم و سفت در بافت خود آشیل باشد. در موارد شدیدتر با پارگی کامل ممکن است که شخص احساس ضربه ناگهانی در پشت ساق نماید به نحوی که حتی صدای آن را دیگران نیز که نزدیک میباشند بشنوند. در این گونه موارد توانایی شخص در انجام حرکت پلانتار فلکشن یا فشردن پنجه پا به سمت پایین از بین میرود.
تفاوت تندینوزیس و تاندونیت آشیل
در برخی موارد ممکن است که گذر سن تغییرات بافتی در تاندون آشیل ایجاد شود. گذر زمان عارضه تندینوزیس را در آشیل ایجاد می‌کند ولی در مواردی که آسیب ناگهانی ایجاد شده باشد عارضه تاندونیت آشیل ایجاد می شود.
واژه تندینوزیس و تاندونیت دو واژه متفاوت به لحاظ بافت شناسی می باشد. در این دو تفاوت هایی وجود دارد که به شرح زیر گزارش می‌شود:
تاندونیت در پی یک حرکت تکرار شونده ناگهانی در محل اتصال تاندون و عضله ایجاد می‌شود در حقیقت عوامل التهابی در ناحیه وجود داشته و کاهش قدرت عضلانی و محدودیت حرکتی در آن ایجاد می‌شود در حالی که در تندینوزیس عوامل التهابی آنچنانی وجود نداشته و فرصت ترمیم در تاندون در گذر زمان طولانی تر در پی حرکت‌های تکرار شونده وجود ندارد.
به عنوان مثال آرنج تنیس بازان عارضه تندینوزیس محسوب می شود که در متن های تخصصی و بافت شناسی بررسی های به عمل آمده نشان داده که علائم تکرار زیاد همراه با عدم فرصت مناسب به تاندون جهت ترمیم منجر به تغییرات رشته های کلاژن در بافت شده که آرنج تنیس بازان را ایجاد می‌نماید.
ریسک فاکتورهای آسیب تاندون آشیل
عوامل مستعد کننده پارگی تاندون آشیل:
- اضافه وزن
- سن
- فعالیت های ورزشی دوره ای
- استفاده از داروهای استروئیدی و آنتی بیوتیک ها
- اختلالات اندام های تحتانی ناشی از تروما
- تغییرات بیومکانیکی اندام تحتانی مانند کف پای صاف یا کف پای گود و یا حتی اختلاف طول اندام ناشی از انحراف لگن leg length discrepancy
پیشگیری از آسیب تاندون آشیل
نکته بسیار مهم در پیشگیری از پارگی تاندون آشیل استفاده از تمرینات بدنی و ورزش های منظم و همچنین پرهیز از فعالیت های بدنی شدید فراتر از حد توان بدنی شخص می باشد. همچنین استفاده خودسرانه آنتی بیوتیک ها و کمبود ویتامین c میتواند در بدن شخص با توجه به شرایط آسیب های قبلی و همچنین تندینوزیس در آشیل شخص را مستعد پارگی کامل تاندون آشیل نماید. لذا با توجه به موارد فوق و رعایت نکات ذکر شده می توان جهت پیشگیری از این عارضه اقدام نمود.
همچنین فیزیوتراپیست متخصص ممکن است بر اساس نیاز بیمار اقدام به یکسری درمان های تکمیلی برای پیشگیری از پارگی تاندون آشیل نماید.
نمونه ای از موارد پیشگیری از پارگی های تاندون آشیل در کلینیک فیزیوتراپی مرکزی شریعتی شامل موارد زیر است :
- تقویت و کشش عضلات ساق پا
- تعدیل فعالیت های بدنی شدید و پرفشار با فعالیت های بدنی مناسب تر و کم فشار تر
- انتخاب از تجهیزات ورزشی مناسب مانند کفش های مناسب سطوح تمرینی مناسب
- توجه به محیط پیرامون ورزشی و پرهیز از فعالیتهای ورزشی پرخطر مانند افتادن ، سقوط از ارتفاع و پیچ خوردن مچ پا
پارگی تاندون آشیل در ورزشکاران :
ورزش هایی که در آن تاندون آشیل بیشتر مستعد پارگی می باشد به شرح زیر است
- دویدن
- ژیمناستیک
- رقص
- فوتبال
- بیسبال
- بسکتبال
- تنیس
- والیبال
تشخیص پارگی تاندون آشیل :
تشخیص پارگی تاندون آشیل از طریق ارزیابی بالینی و همچنین ام‌آر‌آی شامل می‌شود.
مطابق شکل زیر تاندون آشیل سالم برجسته و واضح از روی پوست مشخص است.
اما در شکل زیر تاندون آشیل در نگاه پزشک متخصص به صورت یک فضای خالی در پشت ساق نمود پیدا می کند.
در موارد بعدی ممکن است تست های بالینی برای پارگی تاندون آشیل انجام شود که مهمترین آنها Thompson test می باشد.
ممکن است پزشک متخصص ارتوپد برای بیمار توصیه ام آر آی نماید که پس از آن نیاز به جراحی برای بیمار ضرورت پیدا می‌کند.
درمان پارگی تاندون آشیل
درمان پارگی تاندون آشیل بر اساس میزان پارگی از پارگی خفیف تا پارگی شدید می تواند به صورت درمان های غیر جراحی شامل فیزیوتراپی را شامل شود ولی در موارد شدیدتر ضرورت عمل جراحی وجود خواهد داشت.
درمان فیزیوتراپی در پارگی تاندون آشیل
در زیر نمونه ای از درمان های تخصصی را برای بیماران با پارگی ناقص یا پارشیال تاندون آشیل ملاحظه می نمایید :
- استفاده از گرما و الکتروتراپی در بهبود گرفتگی های عضلانی
- امواج صوتی یا اولتراسوند در بهبود ترمیم ناحیه
- استفاده از امواج شورت ویو دیاترمی
- تیپینگ
- تقویت عضلات از طریق تمرینات طبی
- استفاده از ماساژ و ریلکسیشن و مایوفاشیال ریلیز در کاهش دردها و چسبندگی ها
- استفاده از لیزر های کم توان و پرتوان در ترمیم ضایعات
- بهره‌مندی از خواص مثبت میدان های مغناطیسی یا مگنت در ترمیم
- درمان های دستی
- نیدلینگ و استفاده از الکتروتراپی همراه با آن در کاهش تنشنهای عضلات درگیر
- شاک ویو جهت تحریک سلولهای تاندون و تسریع فرایند ترمیم
در کلینیک فیزیوتراپی مرکزی شریعتی تمامی موارد فوق قابل اجرا و تحت نظارت متخصصین می باشد.
درمان جراحی در پارگی تاندون آشیل
زمانی که پزشک متخصص اقدام به جراحی می نماید دو سر تاندون را به هم نزدیک نموده و با انجام عمل سوچور میتواند دو انتهای جداشده از هم را به هم بخیه نماید. پس از آن یک دوره فیزیوتراپی برای بیمار توصیه می نماید که در تکنیک های فیزیوتراپی برای بیمار در مرحله اول کنترل درد و التهاب بوده و پس از آن دامنه حرکتی مفصل مچ پا و به آهستگی وزن اندازی روی تاندون آشیل برای ترمیم خواهد بود.
لطفا جهت اطلاعات بیشتر با کارشناسان ما تماس حاصل فرمایید.