سازمان بهداشت جهانی (WHO)، نوع دلتای ویروس کرونا را که منجر به تجدید حیات عفونت ها در بسیاری از کشورها از جمله موج دوم ویرانگر در هند شده، چهارمین نوع نگران کننده کووید-19 نامیده است.
در مورد سویه جدید کووید-19 دولت هند گفت: جهش اضافی این نوع، معروف به دلتا پلاس نیز شناسایی و به یک سیستم داده جهانی ارسال شده است. این بیماری از ماه مارس در اروپا مشاهده و در 13 ژوئن موجب همه گیری عمومی شده است.
مدیرکل سازمان بهداشت جهانی، تدروس آدانوم گبرایسوس اظهار کرد: با افزایش انتقال جهانی انواع مختلف نگران کننده ازجمله نوع دلتا، رفع سریع محدودیت ها برای افرادی که واکسینه نشده اند، فاجعه بار خواهد بود.
نتایج تحقیقی نشان می دهد، نوع دلتا که برای اولین بار در هند شناسایی شد، قابلیت عفونت بیشتر دارد و دلیل اصلی موج دوم بیماری همه گیر کووید-19در هند بوده است. نوع دلتا یا سویه B.1.617.2 نسبت به نوع آلفا که برای اولین بار در کنت، انگلستان شناسایی شد، آلودگی بیشتری ایجاد می کند.
واکسن ها در برابر نوع جدید دلتا چقدر موثر هستند؟
داده های ارائه شده مربوط به اثربخشی واکسن با نوع دلتا تاکنون محدود بوده است البته نتایج مطالعات نشان داده است که واکسن های موجود در برابر انواع مختلف ازجمله نوع دلتا کارایی دارند اما همه واکسن های دو دوز به دنبال دوز دوم خود محافظت بیشتری ایجاد می کنند.
واکسن فایزر
نتایج تحقیقات جدید محققان فنلاندی نشان می دهد که 180 نفر از کارکنان بهداشت که دو دوز واکسن فایزر دریافت کرده اند، پاسخ آنتی بادی بسیار خوبی در برابر ویروس سارس-کوو-2 ( SARS-CoV-2) دارند البته پاسخ ایمنی در برابر نوع آلفا (نوع انگلیسی) قوی بود اما در برابر نسخه بتا (نوع آفریقای جنوبی سابق) تاحدودی کاهش نشان داده است.
محققان فنلاندی از دانشگاه تورکو و دانشگاه هلسینکی به همراه بیمارستان دانشگاه تورکو، بیمارستان دانشگاه هلسینکی و موسسه بهداشت و رفاه فنلاند پاسخ ایمنی حاصل از واکسیناسیون در مقابله با ویروس کرونا را که از ماه دسامبر در فنلاند آغاز شد، مورد بررسی قرار دادند. محققان پاسخ های واکسن را در 180 نفر از کارکنان مراکز بهداشت که هر یک از آنها دو دوز واکسن mRNA فایزر-بیوان تک دریافت کرده بودند را تجزیه وتحلیل کردند. مشخص شد که همه افراد واکسینه شده بعد از دو دوز واکسن، سطح آنتی بادی عالی در برابر ویروس اصلی دارند. پاسخ ایمنی در برابر نوع آلفای ویروس به همان اندازه قوی اما پاسخ ایمنی در برابر نوع بتا ضعیفتر بود. افراد واکسینه شده دارای آنتی بادی های خنثی کننده بودند درنتیجه دارای محافظت نسبتا خوبی در برابر نوع جهش یافته هستند.
پروفسور ویروس شناسی ایلکا جولکونن می گوید: «این مطالعه کارآیی واکسن کووید-19 و توانایی آن در القاء پاسخ آنتی بادی در افراد در سن کار بدون در نظر گرفتن سن و جنس آنان نشان می دهد. این واکسن یکی از موثرترین مواردی است که تاکنون بررسی کرده ام.
شایان ذکر است، گروه تحقیقاتی وی بر روی بررسی پاسخ ایمنی ایجاد شده توسط واکسن های ویروس کرونا و عفونت های طبیعی تمرکز دارد.
وی توضیح داد: بعد از دو دوز، پاسخ ایمنی ایجاد شده توسط واکسن کووید-19 حتی بعد از عفونت ویروس کرونا با علائم خفیف همراه بود.
آنو کانتله، استاد دانشگاه هلسینکی و مرکز تحقیقات واکسن Meilahti اظهار کرد: بسیار امیدوارکننده است که تقریبا در تمام افراد واکسینه شده حتی مقدار کمی آنتی بادی خنثی کننده علیه نوع بتا وجود دارد.
این مطالعه با پیگیری طولی پاسخ ایمنی و محافظت در برابر سایر انواع موجود در سراسر جهان مانند نوع دلتا (نوع هند سابق) ادامه دارد. علاوه بر این، بر روی تجزیه وتحلیل آنتی بادی های دیگر واکسن های موجود در ویروس کرونا نیز متمرکز است.
نتایج تحقیق دیگری نشان داد که یک دوز واکسن فایزر یا مدرنا 80 درصد در پیشگیری از عفونت موثر است. در این مطالعه که روی کارکنان مراقبت های بهداشتی واکسینه شده انجام شد، بیانگر این بود که میزان محافظت در برابر کرونا ویروس در دریافت کنندگان واکسن دو هفته بعد از تزریق دوز دوم 90درصد افزایش یافت.
این یافته ها نشان می دهد، واکسن های مجاز mRNA برای پیشگیری از عفونت سارس-کوو-2 بدون در نظر گرفتن وضعیت علائم، در میان بزرگسالان در سن کار در شرایط واقعی موثر است به همین دلیل واکسیناسیون کووید-19 برای همه افراد واجد شرایط توصیه می شود.
واکسن فایزر، تنها واکسنی است که در حال حاضر مجاز به استفاده در کودکان از سن 12 سالگی است، همچنین افزایش اثربخشی را در میان بزرگسالان نشان داده است.
فایزر در اواخر ماه مارس نتایج اولیه یک مطالعه واکسن را روی 2260 داوطلب آمریکایی 12 تا 15 ساله منتشر کرد که حاکی از این بود، هیچ موردی از کووید-19 در میان نوجوانان کاملا واکسینه شده وجود ندارد.
محققان دریافتند که با تزریق این واکسن، کودکان سطح بالاتری از آنتی بادی های ضد ویروس نسبت به مطالعات قبلی که در بزرگسالان جوان اندازه گیری شده بود، ایجاد کردند.
همچنین نتایج تحقیقات در انگلیس نشان داد، واکسن های دو دوز فایزر و آسترازنکا در برابر نوع آلفا که برای اولین بار در انگلیس شناسایی شد، موثر هستند. این واکسن ها برای افرادی که هر دو دوز را دریافت می کنند محافظت بیشتری ایجاد می کنند اما در بین کسانی که یک دوز دریافت می کنند میزان محافظت کمتر است. نتایج مطالعه اخیر نشان داد که واکسن فایزر در برابر این نوع پس از دو دوز 84 درصد و بعد از دوز اول 34درصد موثر است.
واکسن جانسون و جانسون
سازمان غذا و دارو ایالات متحده (FDA) اعلام کرد: واکسن جانسون و جانسون محافظت زیادی در برابر مواردی ازجمله بیماری جدی، بستری شدن در بیمارستان و مرگ ومیر دارد. در یک مطالعه گسترده که سه قاره را در بر گرفت، مشخص شد که یک دوز این واکسن 85 درصد محافظت در برابر شدیدترین بیماری کووید-19 دارد و حتی در کشورهایی مانند آفریقای جنوبی، جایی که انواع مختلف نگران کننده در زمان آزمایش وجود مشاهده شد، همچنان عملکرد قوی داشت.
گزارش مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری (CDC) نشان داد، این واکسن در آزمایش های بالینی در پیشگیری از بیماری کووید-19در افرادی که دو هفته پس از دریافت واکسن هیچ دلیلی بر عفونت قبلی نداشتند، 66.3 درصد موثر بود.
مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری خاطرنشان کرد: این واکسن در جلوگیری از بستری شدن در بیمارستان و مرگ در افرادی که بیمار شده اند، تاثیر بالایی دارد و هیچ بیماری حداقل بعد از چهار هفته دریافت واکسن که به کووید-19مبتلا شده باشد در بیمارستان بستری نخواهد شد.
مشخص نیست که هر یک از این سه واکسن از شیوع ویروس توسط افرادی که بدون علامت هستند جلوگیری می کند یا خیر، اگرچه CDC اشاره کرد که شواهد اولیه نشان می دهد که واکسن جانسون و جانسون ممکن است از عفونت بدون علامت نیز محافظت کند.
در حال حاضر، اطلاعات کمی منتشر شده است که نشان دهد جانسون و جانسون به چه میزان در محافظت از نوع دلتا موثر است، هرچند اعتقاد بر این است که این واکسن تک دوز محافظت در برابر این نوع را نیز ارائه می دهد.
گفته می شود دکتر اسکات گوتلیب، رئیس سابق سازمان غذا و دارو ایالات متحده گفته است: واکسن جانسون و جانسون حدود 60 درصد در برابر نوع دلتا موثر است.
هنوز هم، متخصصان پزشکی می گویند که هر سه واکسنی که در حال حاضر در ایالات متحده استفاده می شود، از نظر محافظت در برابر ویروس نتایج خوبی را نشان می دهند.
واکسن مدرنا
شرکت مدرنا اعلام کرد: نتایج مطالعه جدید نشان می دهد که این واکسن در برابر نوع دلتا و سایر مواردی که در حال گردش هستند، محافظت امیدوارکننده ای ارائه می دهد.
شایان ذکر است، در حالی که همچنان این واکسن در برابر نوع دلتا بسیار موثر است اما نتایج مطالعه ای نشان داد که واکسن در برابر دلتا و برخی دیگر از انواع سویه اصلی ویروس کمتر موثر است. پاسخ آنتی بادی در برابر نوع دلتا حدود دو برابر ضعیف تر از سویه اجداد ویروس بود.
دکتر کاترین گرگن-بارنت از مرکز پزشکی بوستون گفت: «واکسن از افراد در برابر بیمار شدن و بستری شدن در بیمارستان و حتی مرگ در اثر نوع دلتا محافظت می کند.»
واکسن اسپوتنیک وی
به تازگی سازندگان واکسن روسی اسپوتنیک وی (Sputnik V) اعلام کردند که تاثیر واکسن آنها در برابر نوع دلتا بیشتر از سایرین است.
لازم به ذکر است، اثربخشی این واکسن در برابر نوع دلتا حدود 90 درصد اعلام شده است.
این شرکت همچنین گفت: به زودی تزریق تقویت کننده ای را ارائه می دهد که به طور خاص برای مقابله با نوع دلتا طراحی شده است.
واکسن سینوواک
در مورد میزان موثر بودن واکسن سینوواک (Sinovac) در برابر نوع دلتا اطلاعات کمی در دسترس است. این شرکت اعلام کرد: ما در مورد اثربخشی واکسن ها در برابر سویه دلتا به تحقیقات خود ادامه می دهیم و در حال حاضر دریافتیم که واکسن های کنونی در برابر ویروس اثر خنثی کنندگی دارند.
واکسن آسترازنکا
تجزیه وتحلیل توسط بهداشت عمومی انگلستان (PHE) نشان داد که واکسن های ساخته شده توسط فایزر و آسترازنکا محافظت بالا بیش از 90 درصد در برابر بستری شدن در بیمارستان به دلیل ابتلا به نوع دلتا ارائه می دهند.
منه پانگالوس، مدیر شرکت داروسازی آسترازنکا اظهار کرد: «ما تشویق می شویم که نتایج غیربالینی منتشرشده دانشگاه آکسفورد را مشاهده کنیم و این داده ها، در کنار تجزیه وتحلیل اولیه از بهداشت عمومی بیانگر این است که واکسن ما می تواند تاثیر قابل توجهی در برابر نوع دلتا داشته باشد.»
آیا نیازمند دوز تقویت کننده هستیم؟
متخصصان بهداشت بارها هشدار داده اند که ممکن است نیازمند واکسن تقویت کننده کووید-19 برای افراد واکسینه شده به خصوص با گسترش انواع جدید باشیم.
دکتر ارشد کاخ سفید، دکتر آنتونی فائوچی در ماه آوریل اظهار کرد که ممکن است نیاز باشد افراد طی سال واکسن تقویت کننده دریافت کنند.
مدیر عامل فایزر، آلبرت بورلا نیز قبلا گفته بود که افراد احتمالا طی 12 ماه پس از واکسیناسیون کامل، به دوز سوم نیاز داشته باشند.
تاکنون، نتایج مطالعات نشان داده است، واکسن هایی که در حال حاضر استفاده می شوند، می توانند انواع در حال ظهور را تشخیص دهند اما ممکن است به اندازه کافی محافظت در برابر سویه های جدید نداشته باشند.
درحال حاضر، محققان تقویت کننده ها و نسخه های جدید واکسن ها که انواع مختلف را هدف قرار می دهند را بررسی می کنند.
فایزر قبلا سومین آزمایش تقویت کننده واکسن خود را روی افراد کاملا واکسینه شده آزمایش کرده است.
اوگور شاهین، از سازندگان این واکسن گفت: «انعطاف پذیری پلت فرم اختصاصی واکسن mRNA به ما این امکان را می دهد در صورت لزوم واکسن های تقویت کننده را طی چند هفته تولید کنیم.»
مدرنا همچنین در حال آزمایش یک دوز بالقوه سوم از واکسن فعلی خود و یک دوز تقویت کننده احتمالی است که به طور خاص نوع آفریقای جنوبی را هدف قرار داده است. با استناد به داده های اولیه این شرکت اعلام کرد: واکسن تقویت کننده پاسخ ایمنی امیدوارکننده ای در برابر انواع B.1.351 و P.1 ایجاد می کند که به ترتیب در آفریقای جنوبی و برزیل شناسایی شده اند.
در همین حال، الکس گورسکی، مدیر عامل جانسون و جانسون طی مصاحبه ای در ماه مارس گفت: این شرکت برای تطبیق واکسن خود برای انواع مختلف از موقعیت مناسبی برخوردار است و در حال کار بر روی نرم افزاری است که به برخی از این موارد جدید و انواع نوظهور می پردازد.