شکستگی استخوان پاشنه به عنوان یک عارضه دردناک مزمن در شکستگی های ناشی از سقوط از ارتفاع به وجود می آید. درمان های متعددی برای این نوع شکستگی دردناک وجود دارد و گاهی ممکن است دردهای آن تا دو سال به طول بیانجامد. درمان‌های فیزیوتراپی در کلینیک فیزیوتراپی مرکزی شریعتی کمک بسیار موثری را برای ترمیم هرچه بهتر این عارضه نموده است.
استخوان پاشنه یا کالکانئوس چیست؟
استخوان پاشنه یا استخوان کالکانئوس بزرگترین استخوان موجود در کف پا می باشد که در قسمت خلفی کف پا قرار گرفته و محل توزیع وزن بدن می باشد که می تواند با استخوان کوبوئید در قدام و استخوان تالوس در قسمت فوقانی مفصل شود. این استخوان نقش بسیار مهمی در عملکرد پا ایفا می نماید.
استخوان پاشنه یا کالکانئوس به مثابه یک تخم مرغ آب پز شده می باشد زیرا در قسمت خارجی آن لایه نازک سفت قرار گرفته در حالی که در قسمت داخلی آن استخوان اسفنجی می باشد. هنگامی که لایه خارجی آن میشکند استخوان حالت کلاپس شده یا فشرده می شود. این تغییرات می تواند سبب ایجاد تغییرات بیومکانیکی در استخوان و زوایای مفصلی شود و نهایتاً منجر به دردهای مزمن ناحیه شود یکی از زوایای مهم استخوان کالکانئوس زاویه بهلر است.
زاویه بهلر چیست؟
در نمای رادیولوژی از جانب زاویه سطوح مفصلی که با استخوان تالوس مفصل می شوند و میزان آن بین ۲۰ تا ۴۰ درجه می باشد که در موارد شکستگی پاشنه میتواند به زیر ۲۰ درجه کاهش پیدا بکند این زاویه توسط آقای لورنز بهلر جراح اتریشی مطرح گردید.
شکستگی استخوان پاشنه یا کالکانئوس چگونه به وجود می آید؟
نحوه شکستگی استخوان پاشنه یا کالکانئوس بیشتر در اثر افتادن از ارتفاع میتواند به وجود بیاید هر چند که در بعضی از موارد ممکن است در تصادفات اتومبیل ، پیچ خوردگی مچ پا ، و یا ناشی از overuse نیز ایجاد شود.
اپیدمیولوژی شکستگی استخوان پاشنه یا کالکانئوس :
به طور کلی این شکستگی ها جزء شکستگی های شایع محسوب شده و دو درصد کل شکستگی های بدن و ۶۰ درصد شکستگی های مچ پا را شامل می شود.
انواع شکستگی های پاشنه یا کالکانئوس کدام است؟
شکستگی های پاشنه یا کالکانئوس به دو دسته ی داخل مفصلی در مفصل ساب تالار می یا خارج مفصلی تقسیم می‌شوند.
- شکستگی های خارج مفصلی
۲۵ تا ۳۰ درصد شکستگی ها را شامل می شود.
در این نوع شکستگی ها می تواند کشش تاندون آشیل منجر به شکستگی استخوان پاشنه شود.
در موارد overuse نیز میتواند شکستگی به صورت خفیف ایجاد شود.
- شکستگی های داخل مفصلی
۷۰ تا ۷۵ درصد شکستگی ها را شامل می‌شود و بیشتر این شکستگی ها در تنه استخوان ایجاد می شود.
این نوع شکستگی ها معمولاً از شدت بالاتری برخوردار بوده و می تواند با تغییر در سطوح مفصلی باعث ایجاد دردهای مزمن در ناحیه شود.
طبقه بندی دیگر شکستگی استخوان پاشنه یا کالکانئوس شامل موارد زیر است :
- Type A : در این حالت قسمت قدامی استخوان کالکانئوس شکسته است.
- Type B : در این حالت قسمت میانی کالکانئوس ، trochlear process ، sustentaculum Tali شکسته است.
- Type C : شکستگی در توبروزیته خلفی کالکانئوس ایجاد شده است.
علائم و نشانه های شکستگی استخوان کالکانئوس چیست؟
علائم شکستگی استخوان پاشنه یا کالکانئوس می تواند متفاوت باشد ولی در کل موارد زیر را شامل می شود :
- درد ناگهانی در پاشنه و عدم توانایی تحمل وزن روی پا
- التهاب و تورم در ناحیه پاشنه
- خونریزی در ناحیه زیر پوست پاشنه و مچ پا
چه اختلالاتی میتواند توسط شکستگی استخوان پاشنه یا کالکانئوس ایجاد شود؟
- تغییرات شکل ناحیه
- اختلالات عصبی ناحیه
- التهاب تاندون
- خشکی و سفتی مفصلی
- درد مزمن
- تورم مزمن
- عدم ترمیم زخم ها
- عفونت
- آرتروز
تشخیص شکستگی استخوان پاشنه یا کالکانئوس :
شکستگی استخوان پاشنه یا کالکانئوس توسط رادیولوژی و سی تی اسکن توسط متخصص قابل تشخیص می باشد.
درمان شکستگی استخوان پاشنه یا کالکانئوس :
پزشک متخصص ارتوپدی و یا فوق تخصص مچ پا بر اساس نیاز بیمار ممکن است پلن درمانی بیمار را طرح ریزی می نماید.
- درمان غیر جراحی فیزیوتراپی و توانبخشی در شکستگی استخوان پاشنه یا کالکانئوس :
درمان غیر جراحی در استخوان پاشنه یا کالکانئوس شامل موارد زیر است :
- استفاده از گرما و الکتروتراپی در بهبود گرفتگی های عضلانی
- امواج صوتی یا اولتراسوند در بهبود ترمیم ناحیه
- استفاده از امواج شورت ویو دیاترمی
- تقویت عضلات از طریق تمرینات طبی
- استفاده از ماساژ و ریلکسیشن و مایوفاشیال ریلیز
- استفاده از لیزر های کم توان و پرتوان در ترمیم ضایعات
- بهره‌مندی از خواص مثبت میدان های مغناطیسی یا مگنت در ترمیم ضایعات موجود
- نیدلینگ و استفاده از الکتروتراپی همراه با آن در کاهش تنشنهای عضلات درگیر که یکی از موثرترین روش ها در کاهش دردهای این گونه بیماران می باشد استفاده نمود.
- درمان جراحی در شکستگی استخوان پاشنه یا کالکانئوس :
درمان جراحی شکستگی استخوان پاشنه توسط متخصص ارتوپدی آشنا با انواع تکنیک های جراحی انجام پذیر خواهد بود. در بعضی از شکستگی های بدون جابجایی ممکن است عوارض جراحی محدود باشد و در بعضی از موارد شکستگی های چند قطعه ای که در شکل های همین صفحه ملاحظه نموده اید ممکن است جراحی‌های بزرگ تر انجام شود. پس از جراحی پزشک متخصص ارتوپدی توصیه فیزیوتراپی و تمرینات حس عمقی و افزایش دامنه حرکتی را برای بیمار توصیه می نماید که در کلینیک فیزیوتراپی مرکزی شریعتی قابل اجرا و انجام می باشد.
زمان مورد نظر برای ترمیم استخوان پاشنه :
با توجه به متون ذکر شده درد استخوان پاشنه تا دوسال میتواند برای بیمار رنج آور بوده و طول بکشد ولی با تکنیک های فیزیوتراپی می تواند به تدریج کاهش یابد.
اختلالات همراه بیمار شکستگی استخوان پاشنه یا کالکانئوس :
- تحریک پوستی و تاندون
- تغییر الگوی راه رفتن علت کلاپس شدن استخوان پاشنه و کوتاه تر شدن اندام
- درد
نکته قابل توجه این است که برخی موارد ممکن است که بیماران نیاز به جراحی های تکمیلی برای کمتر کردن عوارض ناشی از شکستگی را نیاز داشته باشند که این عمل توسط فوق تخصص ارتوپدی قابل انجام خواهد بود.