احساس درد در زانو و دیگر نواحی اطراف، ایجاد صدای تقتق و دیگر صداهای مشابه، تورم در نواحی اطراف آن و حتی گاهاً قفل شدن زانو! اینها تمامیِ نشانههای پارگی مینیسک شما هستند.
اگر یک یا چند نشانه ذکر شده در ابتدای این مقاله را دارید و یا در گذشته آن را حس کرده و در زمان حال به صورت خفیف با آنها روبرو هستید، نگران نباشید و ادامه این مطلب را مطالعه کنید تا اطلاعات لازم در مورد پارگی مینیسک، علل آن و در نهایت راههای درمان این مشکل را به زبان ساده برای شما شرح دهیم.
شما میتوانید با کلیک بر روی ایکون اینستاگرام سمت چپ همین صفحه وارد صفحه اینستاگرام ما شده و علاوه بر اطلاع از تازه های درمان منیسک ، ورزشها و موارد تغذیه ای موثر بر ترمیم پارگی منیسک را ببنید و سوالات خود را مستقیم از پزشک بپرسید.
مینیسک چیست و چه وظیفهای دارد؟
به طور کلی در زانو انسان دو مینیسک وجود دارد:
- مینیسک داخلی
- مینیسک خارجی
مینیسکها بافتهایی هستند که در بین دو استخوان ساق و ران قرار گرفتهاند. جنس این بافتها مانند غضروف و البته کمی محکم تر از آنهاست.
مینیسک در زانو چند وظیفه مهم دارد. در ابتدا، باعث پایداری زانو در حرکت به جهات مختلف میشود و آن را در زمان خم شدن و غیره یاری میکند. پس از آن هم باعث کاهش شدت ضربات داخلی وارد شده به استخوانهای ساق و ران خواهد شد.
تصور کنید زمانی را که با سرعت زیاد در یک مسابقه دو در حال دویدن هستید. هربار برخورد پای شما با زمین باعث ایجاد یک ضربه محکم از طرف استخوان ران پا (که وزن بدن بر روی آن است) بر روی استخوان ساق میشود. در صورتی که دو استخوان مذکور به دلیل این برخورد محکم، با یکدیگر تماس پیدا کنند مطمئنا در همان قدمهای اول پای شما از حرکت بازخواهد ماند.
وظیفه مینیسک با قرار گرفتن میان این دو استخوان، دریافت و کاهش این ضربات و برخوردهای میان استخوان ران و ساق است. میتوان کاربرد و وظیفه مینیسک را با سیستم تعلیق (فنر) خودرو مقایسه کرد. مینسکها باعث میشوند تا وزن شما به صورت یکنواخت بر تمامی نواحی زانو پخش شود.
در صورت عدم وجود آنها، تمامی وزن بدن شما بر نقطه یا نقاطی از استخوانهای داخل زانو متمرکز میشود که این موضوع باعث آرتریت زودرس مفصل زانو خواهد شد.
مینیسک چطور پاره میشود؟
پارگی مینیسک بر اثر حرکت یا ضربه ناگهانی و همینطور کهولت سن امکان پذیر است.
البته اغلب در جوانان و در اثر انجام فعالیتهای سنگین ورزشی این مشکل مشاهده میشود. در صورت وارد شدن ضربه مستقیم و محکم به زانو احتمال پاره شده مینیسک بسیار افزایش پیدا میکند.
در ورزشهایی مانند سوارکاری، فوتبال، والیبال و بسکتبال، که امکان برخورد پا با زمین یا شیء سخت وجود دارد پارگی مینیسک بسیار قابل منتظره است. در ورزشهای مذکور فرد به صورت ناگهانی فشاری را بر پا و زانو خود وارد میکند (و یا آن را میچرخاند) که در این صورت به علل مختلف از جمله گیر کردن مینیسک در میان اجزای داخلی زانو، مینیسک داخلی یا خارجی با پارگی خفیف و شاید حاد و مزمن روبرو میشوند.
علاوه بر جوانان، در افراد مسن و به دلیل کاهش قوای مینسک، شاهد پارگی آن هستیم. البته پارگی مینیسک در ورزشکاران بالای 60 سال نیز بیشتر از دیگر افراد مشاهده میشود.
از دیگر مواردی که باعث پارگی این بافت زانو میشوند، میتوان به حالات پایین اشاره کرد:
- نشستن به حالتهای بد در طولانی مدت (سرپا نشستن و غیره)
- بلند کردن اجسام سنگین که در نهایت باعث ایجاد فشار بر روی زانو میشود
- دویدن و توقف ناگهانی
- خم شدن زیاد زانو
تمامی این موارد به صورت مستقیم و غیر مستقیم بر روی مینیسک زانو فشار وارد میکنند و این موضوع میتواند در صورت تکرار، باعث ضعیف و در نهایت پاره شدن آن بشود.
شما میتوانید با کلیک بر روی ایکون اینستاگرام سمت چپ همین صفحه وارد صفحه اینستاگرام ما شده و علاوه بر اطلاع از تازه های درمان منیسک ، ورزش ها و موارد تغذیه ای موثر بر ترمیم پارگی منیسک را ببنید و سوالات خود را مستقیم از پزشک بپرسید.
علائم پارگی مینیسک
چنین مواردی میتواند حاکی از پارگی یا ایجاد مشکلات در ناحیه مینیسک شما باشد:
درد زانو
“احتمالا “میزان درد زانو در ابتدای ایجاد پارگی زیاد نباشد اما پس از مدت زمان کوتاهی به مرور حجم آن افزایش پیدا کرده و شما را آزار میدهد. البته گاها پس از مدتی این درد رو به کاهش میگذارد که نباید از آن به عنوان نشانه بهبود زانو یاد کرد. به احتمال زیاد در آینده دوباره این درد شروع شده و در صورت ایجاد فشار بر روی زانو، تشدید میشود.
تورم
تورم از ابتدایی ترین نشانههای پارگی مینیسک در زانو است. قسمتی از زانو به نام “سینوویوم” برای محافظت از خود و بخش آسیب دیده اقدام به ترشح نوعی مایع در آن میکند که این موضوع باعث مشاهده تورم در زانو میشود. این تورم گاهاً با درد همراه است.
سختی در حرکت
به مرور، تکان دادن زانو با مینیسک پاره برای شما سخت میشود. البته نه آنقدر سخت که باعث جلوگیری از حرکتتان بشود اما در انجام حرکتهای نیمه سنگین و ناگهانی، قطعا به مشکل بر میخورید.
قفل شدن زانو
کریپتوس ( Crepitus )یا قفل شدن و صدای تق و توق زانو در حین حرکت و یا انجام فعالیتهای سنگینتر، از مهم ترین علائم پارگی مینیسک متوسط و شدید است. در این حالت زانوی شما به صورت کاملا ناگهانی قفل شده و توانایی صاف کردن آن را ندارید. البته در اغلب اوقات با کمی صبر و انجام چند حرکت کششی، زانو به حالت عادی بازمیگردد.
احساس ناپایداری در پاها
پارگی مینیسک زانو باعث میشود تا گاها در انجام حرکتها احساس ناپایداری در آن داشته باشید. به این صورت که تصور میکنید زانو توان نگاه داشتن وزن شما را نداشته و کمی لغزنده است.
صدای ترق تروق مفصل
اگر مینیسک زانو شما پاره شده یا آسیب دیده باشد، زمانی که آن را کمی به طرفین یا جلو و عقب خم کنید، صداهایی از آن به گوشتان میرسد. این صدا میتواند صدای “تقتق” و یا صدایی مانند ناله کردن درب چوبی قدیمی باشد.
انواع پارگی مینیسک
نسبت به فشار وارده، پارگی مینیسک میتواند در انواع مختلفی از جمله:
- طولی
- عرضی
- شعاعی
- دسته سطل زباله ای
- شاخی
- مخلوط
- و…
صورت بگیرد. البته درجه بندی پارگی ایجاد شده توسط پزشکان به این صورت است:
- پارگی نرمال
- درجه 1
- درجه 2
- درجه 3
- درجه 4
پارگی “نرمال” آسانترین و “درجه 4” سختترین نوع پارگی است که در بیشتر موارد برای درمان آن نیاز به عمل جراحی خواهید داشت.
شما می توانید با کلیک بر روی ایکون اینستاگرام سمت چپ همین صفحه وارد صفحه اینستاگرام ما شده و علاوه بر اطلاع از تازه های درمان منیسک ، ورزش ها و موارد تغذیه ای موثر بر ترمیم پارگی منیسک را ببنید و سوالات خود را مستقیم از پزشک بپرسید.
تشخیص و درمان پارگی مینیسک
در نهایت و پس از ارائه اطلاعات جامع در مورد این بافت حساس و پارگی آن، نوبت به تشخیص و درمان مینیسک میرسد. در این مرحله پزشک با استفاده از روشهایی که در ادامه توضیح داده میشود، نوع پارگی مینیسک شما را تشخیص داده و پس از آن برای درمان اقدام میکند.
اولین مراحل برای تشخیص مشکل زانوی شما از سمت پزشک، سؤال در مورد زمان شروع، دلیل و حالات درد است. به این ترتیب و با استفاده از تجربیات خود حدس و گمانهایی در مورد ناحیه آسیب دیده میزند. پس از آن برای تشخیص دقیق ناحیه و نوع پارگی، شما را به عکس رادیولوژی یا MRI میفرستد.
سپس بنا به تشخیص دقیق، روند درمانی را شروع میکند.
باید بدانید که مینیسکهای زانو توانایی کمی در ذخیره خون دارند (مخصوصا مینیسک داخلی) و رگهای خونی کمی عمل خونرسانی به آنها را انجام میدهند. به همین دلیل بهبود آنها با سرعت بسیار اندکی پیش میرود و باید در این پروسه به آنها کمک کنید.
درمان مینیسک پاره شده میتواند با استفاده از یک یا چند راهکار پایین انجام شود .
استراحت
اولین توصیه و درمان برای پارگی مینیسک در هر سطح و اندازهای، استراحت است. در این مرحله پزشک فرد بیمار را از انجام هر نوع حرکتی که به زانو فشار دوباره وارد کند، منع خواهد کرد. این حرکتها میتوانند مواردی چون:
- ورزشهای سنگین
- بالا رفتن از پله
- پریدن
- بلند کردن اجسام سنگین
- و حتی پیاده روی
باشد. این استراحتها در مرحله اول باعث التیام درد و پس از آن کمک به بهبود مینیسک پاره شده میشود. البته در همین زمان احتمالا پزشک دستورهایی را جهت کاهش التهاب زانو برای شما تجویز میکند؛ از جمله مصرف داروهای Advil،آسپرین، ایبوپروفن یا هر داروی ضد التهابی غیر استیرروئیدی.
کمپرس یخ
استفاده از کمپرس یخ بر روی زانو به کاهش درد و تورم کمک میکند. در حالی که زانوی خود را بالا نگه داشته اید یک کیسه یخ یا یک بسته سبزیجات یخ زده فریزری را به مدت 15 دقیقه بر رو ی زانو قرار دهید. این کار را روز اول و دوم تا زمانی مه نیاز داشتید هر شش ساعت تکرار کنید.
نرمشهای مخصوص
از مهم ترین بخشها برای درمان مینیسک پاره شده، استفاده از نرمشهای اصلاحی است. استفاده از این نرمشها باعث افزایش مقاومت زانو و بهبود روند درمان آن میشود. حتی در پارگیهای جزئی و خفیف، این نرمشها به تنهایی میتوانند باعث درمان فرد شوند.
نمونه هایی از تمرینات اصلاحی
این تمرینات معمولا جزء روش های درمان یمحافظه کارا نه هستند و یا برای بهبود بعد از جراحی جهت بازگرداندن حرکت طبیعی و قدزت و کنترل زانو بکار می رود.
- انجام تمرینات با تمرکز بر دامنه حرکت. کشیدن و خم کردن زانو تا جایی که احساس درد نکنید.
- انجام حرکات کششی که عضلات پا در آن ها آزاد هستند.
- انجام تمرینات پایه مثل بالا آوردن مستقیم پا به سمت عقب یا جلو، و یا بالا آوردن انگشتان پا.
- اگر این تمرینات را بدون درد انجام میدهید میتوانید حرکات سختتر انجام دهید مثل اسکات ، یا کشش های بیشتر.
فیزیوتراپی
اغلب پزشکان، بهترین روش درمان پارگی مینیسک زانو را فیزیوتراپی میدانند. این درمان برای حصول نتیجه قطعی توصیه میشود. در این روند شما با این فعالیتهای درمانی روبرو خواهید شد:
- ماساژ بافتهای آسیب دیده و نرم
- برق درمانی
- بستن زانو با استفاده از باند یا زانوبند
- کمپرس آب سرد و گرم
- گاها استفاده از طب سوزنی
- آب درمانی
- تمرینات اصلاحی
- آموزش رفتارها و حرکات صحیح برای درمان بهتر
- توصیه و یا انجام فعالیتهای لازم برای کاهش وزن
- و…
جراحی
و در نهایت روش درمانی رایج و البته برای درجات پارگی بالا، جراحی زانو است. این جراحی در کودکان و جوانان اغلب با ترمیم مینیسک همراه است. جراحی زانو برای درمان پارگی مینیسک به 3 طریق انجام میشود:
آرتروسکوپی
آرتروسکوپی یک عمل جراحی است که پزشکان برای مشاهده ، تشخیص و درمان مشکلات داخل مفصل بکار می برند. بیشتر این عمل بر روی زانو ، شانه، لگن، مچ دست ، آرنج و مچ پا انجام می شود.
جراح یک لوله باریک را که به یک دوربین فیلمبرداری فیبر نوری متصل است از طریق یک برش کوچک وارد می کند. از این طریق نمای داخل مفصل به یک مانیتور ویدیویی با کیفیت بالا قابل مشاهده است. این روش به جراح اجازه می دهد تا بدون ایجاد برش بزرگ داخل مفصل را ببیند و با ابزارهایی مفصل را ترمیم کند.
روش اول آرتروسکوپی ترمیمی
در پارگیهای نه چندان وخیم، از این نوع جراحی استفاده میشود. در آن پزشک با ایجاد چند برش کوچک و به
وسیله ی آرتروسکوپ به مفصل دید پیدا میکند . سپس از طریق این برشها ابزارهای کوچک دارت مانند وارد شده و در طول پارگیها بخیه ریز می زنند.
روش دوم منیسکتکتومی جزئی آرتروسکوپی
این جراحی زمانی توصیه میشود که روند درمانی مینیسک پاره شده با سرعت بسیار پایینی انجام میشود. در این حالت با استفاده از جراحی، قسمت آسیب دیده از مینیسک را جدا میکنند تا زانو بتواند عملکرد طبیعی خود را ادامه دهد.
روش سوم یا منیسککتومی کل آرتروسکوپی
در نهایت آخرین روش برای درمان، تخلیه کامل مینیسک از زانو است که در آن با استفاده از عمل جراحی، مینیسک زانو که شاید به تکههای ریز تبدیل شده را تخلیه میکنند. البته افرادی که از این روش درمان استفاده کنند احتمالا در آینده ای نزدیک به مشکلات “آرتروز” دچار میشوند. از همین رو پزشکان به ندرت این روش درمانی را به بیماران خود پیشنهاد میکنند.
روند درمان چقدر زمان میبرد؟
سؤال بسیاری از افرادی که قصد درمان پارگی یا آسیب دیدگی مینیسک زانو خود را دارند این است که:((روند درمان چقدر طول میکشد و از چه زمانی میتوان دوباره به فعالیتهای قبلی بازگشت؟))
روند درمان در پارگیهای متوسط رو به بالا و پس از جراحی میتواند بین 4 تا 6 هفته زمان ببرد که البته این بازه زمانی نسبت به قوای فرد، سن و نوع پارگی میتواند با کاهش یا افزایش روبرو شود. همینطور برای تسریع این زمان میتوان از فیزیوتراپی پس از عمل استفاده کرد.
نتیجه
در نهایت و به عنوان کلام آخر باید توصیهای داشه باشیم به عزیزانی که قصد دارند به سرعت روند درمانی را طی کرده و به فعالیتهای گذشته خود برگردند.
دقت کنید که عجله شما پس از درمان یا طی آن میتواند باعث به باد رفتن تمامی زحمات پزشک شده و زمان بهبود شما را طولانی تر کند. پس پیشنهاد میشود زمانی که پروسه بهبودی شما به طور کامل پایان نیافته است، به فعالیتهای گذشته خود برنگردید.
از جمله نشانههای بهبودی کامل پارگی مینیسک زانو عبارتند از:
- حرکت و خم راست کردن زانو بدون احساس درد
- عدم احساس درد در زمان دویدن و پرش
- عدم تورم زانو
- و در نهایت نبود تفاوت بین زانوی آسیب دیده و زانوی سالم
در این مقاله سعی شد تا اطلاعات جامع و کاملی در مورد مشکل پارگی مینیسک، از تشخیص تا درمان به شما داده شود. امیدواریم مطالب مذکور برای شما مفید بوده باشد.