به استخوان‌های انگشتان فالانژ یا فالانکس گفته می‌شود. تمام انگشتان سه فالانکس دارند، به جز انگشت شست که دارای دو فالانکس است. چنانچه یک یا چند عدد از این استخوان‌ها بشکند، مشکل شکستگی انگشت دست پیش می‌آید. شکستگی معمولاً پی‌آمد آسیب دیدن دست است. احتمال شکستگی هر یک از فالانژها وجود دارد. همچنین ممکن است بند انگشتان، یعنی مفاصل محل اتصال استخوان‌های انگشت بشکند.انگشتان دست به دلیل کاربرد زیادی که در انجام امور روزمره دارند بیشتر از نقاط دیگر بدن دچار آسیب دیدگی و شکستگی میگردند. برای درمان شکستگی انگشت دست از روش‌هایی مانند گچ گرفتن، آتل بندی و یا جراحی استفاده می‌شود اما پس از بهبود نیز، مقداری از قدرت انگشتان از دست می‌رود، برای رفع این مشکل متخصصین طب فیزیکی از روش‌هایی مانند ماساژ، درمان دستی و لیزر استفاده می‌نمایند. شما می‌توانید با مراجعه به کلینیک تخصصی طب فیزیکی دکتر فلاح از تمامی این درمان‌ها برخوردار گردید. متخصصین ما با انجام این خدمات درد ناشی از شکستگی را نیز در انگشتان شما از بین می‌برند.
علل شکستگی انگشتان دست
- علت اصلی شکستگی انگشت میانی و شکستگی نوک انگشتان ضربه دیدن مستقیم یا افتادن روی انگشت است.
- زمانی که فرد هنگام افتادن سعی می‌کند با دراز کردن بازو و فرو کردن دست در زمین یا شیء مقابل مانع سقوط شود، احتمال دارد نوک انگشت یا انگشت میانی‌اش بشکند.
- در ورزش‌های پربرخورد احتمال شکستگی نوک انگشت بیشتر از شکستگی انگشت میانی است.
- شکستگی نوک انگشت یا انگشت میانی گاهی پی‌آمد چرخش شدید و رو به عقب انگشت است که یا فرد دیگری عامل آن است یا این که خود بیمار دست خود را هنگام زمین خوردن رو به جلو دراز می‌کند و در نتیجه انگشت پیچ می‌خورد و می‌شکند.
- شکستگی فالانکس‌ها که منجر به شکستگی نوک انگشتان یا انگشت میانی می‌شود، گاهی پس از حوادث شغلی پیش می‌آید که کارگر با تجهیزات سنگینی مانند دریل یا اره برقی کار می‌کند.
- عارضه‌هایی مانند پوکی استخوان و کمبود کلسیم استخوان نیز ممکن است منجر به شکستگی انگشت دست شود. شکستگی فالانکس میانی در بیماران دچار پوکی استخوان شایع‌تر از شکستگی نوک انگشتان است.
نشانه‌ها و علائم
- درد: شکستگی انگشت دست شامل شکستگی بندها یا فالانکس‌های میانی، ابتدایی یا انتهایی می‌شود. درد نوک انگشت نشان دهنده شکستگی فالانکس انتهایی است که با اصطلاح شکستگی نوک انگشت از آن یاد می‌شود. احساس درد در وسط انگشت از شکستگی فالانژ میانی نشأت می‌گیرد و درد نزدیک بند دست علامت شکستگی فالانکس ابتدایی است. درد حاد و ناگهانی است و با ورم انگشت همراه است.
- ورم و تغییر رنگ انگشت: در ناحیه انگشت شکسته ورم و تغییر رنگ دیده می‌شود. ورم و تغییر رنگ نوک انگشت همراه با درد شدید علامت شکستگی نوک انگشت و فالانکس انتهایی است. به همین نحو اگر بخش میانی یا ابتدایی نزدیک به بند انگشت ورم کرده و تغییر رنگ داده باشد، شکستگی مربوط به فالانکس میانی یا ابتدایی انگشت می‌شود.
- ناتوانی در حرکت دادن انگشت: حرکت انگشت محدود و دردناک می‌شود و بیمار هنگام خم کردن انگشت صدایی کلیک مانند می‌شود.
- ناتوانی در بلند کردن یا گرفتن اشیاء: بیمار به دلیل درد و ناتوانی در خم یا صاف کردن انگشت آسیب دیده نمی‌تواند دست یا انگشت را بلند کند یا وسیله‌ای را با آنها بگیرد. البته اگر فالانکس انتهایی یا نوک انگشت شکسته باشد، بیمار می‌تواند اشیاء را با تحمل درد نگه دارد، اما شکستگی فالانکس میانی و ابتدایی نگه داشتن اشیاء را دشوار می‌سازد. همچنین چنگ زدن و در مشت گرفتن اشیاء برای بیمار غیرممکن می‌شود. بیمار هنگام بلند کردن یا گرفتن اشیاء دچار درد می‌شود.
- بدشکلی انگشت: بدشکلی نوک انگشت علامت شکستگی نوک انگشت است، به همین نحو تغییر شکل در وسط یا پایه انگشت نیز نشان دهنده شکستگی استخوانی میانی یا ابتدایی انگشت است.
- کج شدن انگشت شکسته: جوش خوردن شکستگی پس از درمان محافظه کارانه و غیرجراحی غالباً باعث می‌شود که دو سر انگشت دیگر هم‌راستا نباشد. در این حالت انگشت کج و خمیده به نظر می‌آید. علت بدشکلی نوک انگشت بد جوش خوردن شکستگی این ناحیه است. به همین نحو اگر شکستگی استخوان میانی یا ابتدایی به خوبی جوش نخورد، انگشت در این ناحیه بدشکل خواهد شد.
- گزگز و بی‌حسی: بیمار غالباً از گزگز و بی‌حسی همراه با درد شکایت دارد. فشار و تحریک عصب انگشت باعث بروز علائمی مانند گزگز و بی‌حسی می‌شود که بسته به محل شکستگی در نوک انگشت، بخش میانی یا ابتدایی انگشت حس می‌شود.
تشخیص
پزشک برای تشخیص شکستگی انگشت، پس از بررسی شرح حال بیمار و معاینه بالینی دستور رادیوگرافی می‌دهد. شکستگی انگشت معمولاً در تصاویر رادیوگرافی دیده می‌شود.
درمان شکستگی انگشتان دست
گرم کردن
درمان‌های غیرجراحی و نگهدارنده غالباً برای شکستگی نوک انگشت موثر است. درد در نتیجه گرم کردن کاهش می‌یابد. گرما به صورت درمان با اشعه مادون قرمز یا با استفاده از کیسه آب گرم اعمال می‌شود. توصیه می‌شود که گرما درمانی ۴۸ ساعت پس از شکستگی شروع شود تا از استمرار خونریزی زیرپوستی جلوگیری شود. چنانچه انگشت تغییر رنگ داده و خون زیر پوست جمع شده باشد، نباید انگشت را گرم کرد. خونریزی باعث تورم و کشیده شدن پوست می‌شود که در نهایت به درد شدید می‌انجامد.
سرمادرمانی
بهتر است انگشت بلافاصله پس از آسیب دیدگی‌هایی مانند شکستگی انگشت سرد شود تا خونریزی متوقف یا آهسته شود. همچنین سرما شدت درد را کاهش می‌دهد. می‌توان کیسه یخ یا قطعات یخ را روی موضع قرار داد.
استفاده از بریس
شکستگی ثابت جابجا نشده و مویی را می‌توان با بستن بریس یا آتل درمان کرد. اگر دو سر شکستگی نوک انگشت تکان نخورده باشد، بستن بریس راه مناسبی برای درمان این شکستگی خواهد بود. فالانکس میانی و ابتدایی نیاز به درمان جراحی دارد.
مصرف داروی مسکن
درد پس از شکستن انگشت غالباً شدید است و برای تسکین آن باید مسکن‌های مخدر یا داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) مصرف شود. البته درد شدید انگشت شکسته با مصرف داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی آرام نمی‌شود. هیدروکدئین داروی مخدری است که معمولاً برای شکستگی انگشت تجویز می‌شود. درد ناشی از شکستگی فالانکس ابتدایی یا میانی با هیدروکدئین تخفیف نمی‌یابد و بیمار باید مورفین یا اکسی کدئین دریافت کند.
شل کننده‌های عضلانی
درد و شکستگی باعث انقباض عضلات دست و انگشت می‌شود. انقباض عضلانی مداوم منجر به اسپاسم عضلانی می‌شود که درد را شدیدتر می‌کند. برای رفع اسپاسم و گرفتگی عضلات دست باید از شل کننده‌های عضلانی استفاده کرد. اسکلاکسین یا فلکسریل شل کننده‌های عضلانی موثری‌اند که برای رفع گرفتگی عضلانی پس از شکستگی انگشت تجویز می‌شود.
داروهای غیراستروئیدی ضدالتهابی
داروهای ضدالتهابی NSAIDs به درمان التهاب کمک می‌کنند.داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی ۷۲ ساعت پس از شکستگی، یعنی زمانی تجویز می‌شود که درد شدید تاحدی فروکش کرده است. پزشک داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی را با توجه به نشانه‌های التهاب برای یک دوره ۱۰ ـ ۵ روزه تجویز می‌کند.
طب فیزیکی
بهره‌گیری از طب فیزیکی پس از جوش خوردن شکستگی توصیه می‌شود. طب فیزیکی برای تقویت عضلات و رباط‌های دست و انگشت ضروری است. بیمار غالباً به ۶ ـ ۴ هفته فیزیوتراپی انگشتان دست تحت نظارت دقیق متخصص نیاز دارد. متخصص طب فیزیکی برای بازیابی قدرت انگشت از روش‌های زیر استفاده می‌کند:
- ماساژ
- لیزر درمانی
- شاک ویو تراپی
- درمان دستی
جا اندازی بسته شکستگی
اکثر موارد شکستگی انگشت جابجا شده، یعنی شکستگی نوک انگشت، فالانکس میانی یا ابتدایی را می‌توان با جا انداختن بسته درمان کرد. این عمل تحت بی‌حسی موضعی یا آرام بخش انجام می‌شود. متخصص دو سر شکستگی را با دست یا با وسیله مخصوص می‌کشد و از هم دور می‌کند. پس از آن که سرهای شکستگی در موقعیت عادی قرار گرفت و هم‌ترازی برقرار شد، انگشت گچ گرفته می‌شود یا با بریس و آتل مخصوص ثابت نگه داشته می‌شود. انگشت به مدت ۶ ـ ۴ هفته بی‌حرکت نگه داشته می‌شود. به طور مرتب از انگشت عکس گرفته می‌شود تا از جوش خوردن سر استخوان اطمینان حاصل شود.
ورزش و حرکات اصلاحی
تمرین یک
با دست سالم از بند میانی و انتهایی بزرگ انگشت بگیرید، مفاصل فوقانی را تا جایی که احساس راحتی می‌کنید، خم کنید تا کشش ملایمی را حس کنید. سپس انگشت را کاملاً صاف کنید.
تمرین دو
بند بزرگ را صاف نگه دارید، مفصل میانی را تا جایی که می‌توانید خم کنید تا کشش ملایمی را حس کنید. سپس انگشت را کاملاً صاف کنید.
تمرین سه
بند بزرگ انگشت را صاف نگه دارید، دو بند بالایی را تا جایی که می‌توانید، خم کنید تا کشش ملایمی را حس کنید. سپس انگشت را کاملاً صاف کنید.
تمرین چهار
انگشت‌ها را صاف نگه دارید، بند بزرگ را تا جایی که می‌توانید، خم کنید تا کشش ملایمی را حس کنید. سپس انگشت را کاملاً صاف کنید.
تمرین پنج
هر سه مفصل را همزمان به کار بگیرید، انگشت‌ها را به سمت کف دست خم کنید و دست را مشت کنید. هر مفصل را تاجایی که می‌توانید خم کنید تا کشش ملایمی را حس کنید. سپس انگشتان را کاملاٌ صاف کنید.
تمرین شش
تمام انگشتان را بدون کمک دست دیگر صاف کنید، دقت کنید که تمام بندها را تاحدی که احساس راحتی می‌کنید، صاف کرده باشید. مراقب باشید که بند بزرگ انگشتان را بیش از حد صاف نکنید. ۲۰ ـ ۱۰ ثانیه در این حالت بمانید.