1-چه زمانی باید تعویض مفصل زانو انجام دهم؟
دلایل متفاوتی برای انجام عمل جراحی تعویض مفصل هر دو زانو وجود دارد.
در اکثر موارد هنگامی به بیماران توصیه می شود که این عمل را انجام دهند که احساس سفتی، سختی و همچنین درد در هر دو زانو داشته باشند و اینکه فرد دچار ساییدگی شدید شدند و آن هایی که بخاطر نقرس مفصل ساییده خواهند داشت.
این علایم باید به اندازه ای جدی باشد که باعث مشکلاتی در فعالیت های روزمره بیمار شده باشد. کارهای ساده ای مثل بیرون گذاشتن زباله، لباس شستن و حرکت کردن برای بیمار سخت و دردناک است.
هنگامی که مشکلاتی مانند آرتروز روی هر دو زانوی بیمار اثر بگذارد و آرتروز آنقدر جدی باشد که باعث تغییر شکل زانوها، کاهش توانایی راه رفتن عادی بیمار و همچنین درد و یا بروز دیگر نشانه های بیماری گردد. در این شرایط، انجام عمل جراحی تعویض مفصل هر دو زانو یک انتخاب خوب است.
2-علائم ساییدگی زانو چیست؟
در آرتروز زانو، مفصل زانو ممکن است دردناک و ملتهب باشد. به طور کلی، بروز درد به تدریج در طول زمان رخ میدهد، هر چند ممکن است شروع ناگهانی نیز داشته باشد. علائم دیگر آن عبارتند از :
- خشکی و تورم در مفصل زانو
- خم و راست کردن زانو به سختی
- تشدید درد بعد از نشستن و استراحت
- تشدید درد هنگام فعالیت
- محدودیت حرکتی در زانو
تکه‌های آزاد غضروف و بافت‌های دیگر میتواند در حرکت نرم و راحت مفاصل اختلال ایجاد کند. در هنگام حرکت کردن، زانو ممکن است قفل شده و یا اصطلاحاً خشک شود. همچنین ممکن است صدای قژقژ، کلیک، یا صدای تق تق زانو (کریپتوس) شنیده شود.درد زانو ممکن است موجب احساس ضعف و یا خمیدگی زانو شود. بسیاری از افراد مبتلا به آرتروز زانو متوجه افزایش درد مفصل زانوی خود در هوای بارانی میشوند.
3-آیا بدون جراحی نیز مفصل آسیب دیده زانو بهبود پیدا می کند؟
خیر، ساییدگی مفصل بهبود پیدا نمی کند. فقط می توان از پیشرفت بیماری جلوگیری کرد.
4- تعویض مفصل زانو در چه افرادی ممنوع است؟
آنهایی که عفونت فعال در نقطه ای از بدن داشته باشند
آن هایی که تاندون های اطراف زانو کنار کشکک آسیب دیده داشته باشند
آنهایی که دچار خشکی زانو باشند
آن هایی که مشکلات چهارسرران دارند
به طور مطلق ممنوع است.
5- آیا مشکلات طبی در افراد پیر ممنوعیت برای تعویض مفصل زانو است؟
مشکلات طبی که اختلال بی هوشی یا برای بهبود زخم ایجاد کند محدودیت هایی را ایجاد می کند .
6- آیا چاقی برای تعویض مفصل زانو ممنوعیت است؟
چاقی به خودی خود ممنوعیت حساب نمی شود ولی کسانی که BMI بالای 35 دارند باید وزن خود را کم کنند.
7- مدت زمان بستری برای عمل جراحی تعویض مفصل زانو چقدر است؟
معمولا بین یک تا سه روز بستری لازم است
8- تعویض مفصل زانو چه محدودیت هایی برای فرد ایجاد خواهد کرد؟
به طور کلی محدودیت های زیادی ایجاد نمی کند شاید برای حمل کردن و یا دویدن شدید.
9- بعد از تعویض مفصل زانو چه فعالیت های ورزشی مجاز هستند؟
اکثر فعالیت های ورزشی قابل انجام است.
10-اگر باید تعویض مفصل زانو برای بنده تجویز شده باشد و این کار را انجام ندهم چه عوارضی خواهد داشت؟
ممکن است با پیشرفت بیماری رباط های اطراف زانو ناکارآمد شود که مجبور شویم از پروتزهای پیشرفته تر با هزینه بالاتر و محدودیت حرکتی بیشتر استفاده کنیم.
11-چه پروتزی مناسب است برای تعویض مفصل زانو و عمر آن چقدر است؟
غالب پروتزهای ارتوپدی که از شرکت های معتبر تهیه می شود مناسب است که عمر آن ها بین 15 تا 20 سال است.
12- آیا می توان به طور همزمان به تعویض مفصل هر دو زانو پرداخت؟
بله قابل انجام است ولی برای کسانی که تخریب شدید مفصلی ندارند و کسانیکه مشکلات جسمی و پزشکی جدی (مثل قلبی و عروقی)ندارند و البته این فرایند بسته به شرایط و امکانات اتاق عمل و سرعت عمل و تصمیم جراح دارد که به صورت همزمان یا یک به یک انجام دهد.
13-هزینه عمل تعویض مفصل زانو چند است؟برای یک زانو و دو زانو
بسته به نوع پروتز ، دستمزد پزشک و هزینه بیمارستان متغیر است. پروتزها از قیمت 8 تا 15 میلیون در بازار است که بسته به قیمت دلار عوض می شود و قیمت هزینه های بیمارستان و پزشک نیز متغیر است. که جمع کل هزینه بسته به این چند فاکتور است.
14- میزان موفقیت بعد از تعویض مفصل زانو چقدر است؟
موفقیت این عمل بالا 90 درصد است و جز موفقیت آمیز ترین عمل های جراحی محسوب می گردد.
15- علت درد بعد از تعویض مفصل زانو چیست؟
بین 6 تا 8 هفته درد وجود داشته باشد، و درد آن بخاطر بهبود بافت نرم است اما بعد از آن امکان دارد بخاطر التهاب تاندون های اطراف باشد.
16-بعد از چه مدت می توانم در حالت عادی راه بروم؟
راه رفتن بلافاصله بعد از عمل جراحی انجام می شود. البته به مدت یک هفته با کمک واکر انجام می شود البته بستگی به قدرت بدنی بیمار دارد.
دقت به موارد زیر در چند هفته اول بعد از جراحی مهم بوده و موجب کاهش بروز عوارض احتمالی میشود.
وسایلی که بیشتر مورد نیاز است باید در نزدیک محل نشستن بیمار باشد.
صندلی مورد استفاده باید طوری باشد که محل نشستن آن بالاتر از معمول و کمی سفت باشد. مبل راحتی مناسب نیست.
در محلی از منزل که بیمار بیشترمینشیند لوازم مورد نیازش مثل تلفن، ریموت کنترل ها، رادیو، دستمال کاغذی، لوازم خواندن و نوشتن و داروها را در کنارش بگذارید.
بیمار بعد از مدتی باید بتواند براحتی روی صندلی بنشیند و بلند شود.
بیمار بتدریج باید فعالیت های روزانه معمول در منزل را شروع کند.
بیمار طبق یک برنامه منظم باید هر روز مقدار معینی البته با نظر پزشک خود در منزل راه برود. باید هر روز زمان و مسافت راه رفتن بیشتر شود و بهتر است در صورت امکان بعد از مدتی هر روز مدتی در خارج از منزل هم راه پیمایی داشته باشد.
بیمار باید حداقل هر یک ساعت یکبار بلند شده و راه برود.
لباسی پوشیده شود که جیب های بزرگ داشته باشد تا فرد بهتر بتواند لوازم مورد احتیاجش را در جیب بگذارد.
چیدمان وسایل داخل خانه را طوری تغییر دهید تا فرد بتواند راحتتر با واکر یا عصای زیر بغل رفت و آمد کند.
در چند هفته بعد از جراحی بیمار باید از واکر یا عصای زیر بغل استفاده کند و تا وقتی حرکت و قدرت عضلات اطراف مفصل ران وی خوب نشده است احتمال زمین خوردن زیاد است و بالا و پایین رفتن از پله ممکن است خطرناک باشد.
بهتر است تا چند ماه استفاده از پله را به تعویق بیندازد. در بالا رفتن از پله اول باید پای سالم را جلو گذاشته و سپس پای عمل شده را در کنار آن قرار دهد و سپس عصای زیر بغل را جلو بیاورد. در پایین رفتن از پله اول باید عصای زیر بغل را در روی پله پایینی گذاشته و سپس پای عمل شده را روی پله پایینی گذاشته و سپس پای سالم را پایین بیاورد.
بیمار باید نرمش هایی را که فیزیوتراپ به وی آموزش داده است طبق یک برنامه منظم بصورت روزانه انجام دهد. هدف از انجام این نرمش ها افزایش دامنه حرکت و نرم شدن حرکت مفصل و افزایش قدرت عضلات اطراف مفصل است. این نرمش ها حداقل تا دو ماه بعد از جراحی ادامه میابد. سعی کنید تا آنجا که امکان دارد زانوی خود را خم و راست کنید. اگر وسیله دوچرخه ثابت در اختیار دارید استفاده از آن برای شما مفید است.
اگر زانوی چپ شما عمل شده است و اتومبیل دنده اتوماتیک در اختیار دارید میتوانید یک هفته بعد از جراحی رانندگی کنید البته به شرطی که داروهایی که روی هوشیاری تاثیر دارند مصرف نکرده باشید. اگر زانوی راست را عمل کرده اید راننندگی به ۸-۶ هفته بعد از عمل موکول میشود.
به هر طرفی که مایل هستید میتوانید بخوابید.
در صورت لزوم میتوان جهت انجام موارد ذکر شده از کمک یک فیزیوتراپ اتفاده کرد.
بسته به اینکه کار قبلی فرد با چه اندازه از فعالیت بدنی همراه بوده است بین یک و نیم تا دو طول میکشد تا وی بتواند به سر کارش برگردد. تا آنجا که میتوانید راه بروید ولی راه رفتن جایگزین نرمش هایی که باید انجام بدهید نیست
17-تمرینات و یا جلسات فیزیوتراپی بعد از تعویض مفصل زانو به چه صورت است؟
تمام تمرینات به جهت تقویت عضلات چهارسرران است.برای بدست آوردن نتیجه خوب از عمل جراحی تعویض مفصل یا آرتروپلاستی زانو باید بعد از جراحی نکات متعددی را رعایت کرد. بدون رعایت این نکات دیر یا زود مفصل مصنوعی دچار مشکل میشود.
این فکر که پزشک جراح ارتوپد موقع عمل جراحی تمام کارها را انجام داده و عمل با موفقیت تمام شده درست نیست. بسیاری کارها و مراقبت ها هستند که باید بعد از جراحی انجام شوند.
بعد از جراحی تعویض مفصل زانو باید از انجام ورزش های شدید بدنی اجتناب کرد. خم کردن شدید مفصل زانو ممکن است موجب آسیب دیدن آن شود پس باید از این کار اجتناب کرد. بطور مثال استفاده از توالت های سنتی بعد از جراحی درست نیست.
مفاصل طبیعی بدن همه انسانها با کهولت دچار سائیدگی و تخریب میشوند. این جرئی از روند طبیعی پیری است. پس مفاصل بدن و از جمله مفصل زانو عمر محدودی دارد. نمیتوان از مفصل مصنوعی انتظار عمری ابدی داشت.
با تکنولوژی فعلی عمر و زمان کارکرد مفصل مصنوعی زانو از مفصل طبیعی کمتر است وهمانند مفاصل طبیعی، این مفصل هم بعد از مدتی دچار سائیدگی و تخریب میشود. فعالیت های بدنی شدید و اعمال فشار زیاد بر این مفاصل طول عمر آنها را کاهش میدهد.
معمولا بعد از جراحی، بیمار میتواند با واکر یا عصای زیر بغل راه برود ولی تا چند هفته برای انجام کارهای روزمره به کمک نیاز دارد که باید در برنامه ریزی قبل از جراحی به این نکته توجه داشت. بیمار باید تغییراتی را در وضعیت محل زندگی ایجاد کرده و باید اقداماتی را در منزل انجام دهد تا از زمین خوردن خود جلوگیری کند. زمین خوردن میتواند موجب شکسته شدن استخوان های اطراف مفصل مصنوعی شده و در این وضعیت درمان شکستگی بسیار مشکل تر و پر عارضه تر از شکستگی در فردی است که مفصل مصنوعی ندارد.
18-برنامه قبل و بعد از عمل به چه صورت است؟
باید در حمام دستگیره هایی روی دیوار نصب شود تا در هنگام تغییر وضعیت از آنها استفاده کرده و از لیز خوردن جلوگیری شود.
دو طرف پله ها باید دستگیره داشته باشد تا بیمار در حین بالا و پایین رفتن از پله از آنها استفاده کند.
صندلی حمام باید پایدار باشد و لیز نخورد
.تمام فرش های لغزنده و سیم های برق رها شده در کف منزل باید جمع آوری شوند تا احتمال زمین خوردن بیمار کاهش یابد.
یک صندلی مناسب برای بیمار یک صندلی محکم است که محل نشیمن آن زیاد نرم نباشد و در موقع نشستن روی آن در حالیکه کف پاها روی زمین قرار میگیرد نباید زانو ها بالاتر از مفصل ران قرار بگیرند. صندلی باید دو دسته داشته باشد و پشتی آن محکم باشد.
بیمار باید همیشه یک بالشت کمی سفت داشته باشد تا روی صندلی ماشین یا مبل یا صندلی بگذارد بطوریکه زانوهای وی پایین تر از سطح مفصل هیپ قرار بگیرد.
صندلی بخصوص صندلی که پشت میز غذاخوری قرار گرفته است باید پایه بلندتر از معمول داشته باشد.
باید برای همیشه از توالت پایه دار (فرنگی) استفاده کرد. ارتفاع محل نشستن این توالت باید کمی بالاتر از معمول باشد.
برای پوشیدن و درآوردن جوراب و کفش باید از پاشنه کش بلند استفاده شود تا مفصل زیاد خم نشود.
درد معیار درستی نیست تا بر اساس آن متوجه شوید آیا حرکتی را میتوانید انجام دهید یا خیر
19-آیا بیمه هزینه های عمل تعویض مفصل زانو را پرداخت می کند؟
بسته به شرایط و نوع بیمه(بیمه نیروهای مسلح و بیمه تکمیلی) بیمار، هزینه بعد از عمل جراحی قابل پیگیری است.
20-برای پیش گیری از ساییدگی زانو چه باید کرد؟
یک سری حرکت ها مثل دو زانو یا چهارزانو نشستن که زانو را بیشتر از 90 درجه خم می کند باعث می شود تشدید شود. پایین امدن از پله نیز جز این موارد است.
21-بعد از تعویض مفصل زانو می توانم فوتبال بازی کنم؟
بله ممکن است.
22-بنده شغل سخت دارم آیا بعد از تعویض مفصل زانو می توانم کار کنم؟چه مدت به بنده مرخصی خواهند داد؟
اگر بازتوانی موقیت آمیز باشد معمولا می توان به فعالیت های قبل برگشت. معمولا بین 6 تا 12 هفته است که با همکاری شرکت ها و سازمان های مختلف صورت می گیرد.