آرتروز لگن همان ساییدگی مفصل ران است که به آن استئوآرتریت هم میگویند و مهمترین بیماری غضروف این مفصل است. مهمترین مفصل لگن مفصل ران است و در آرتروز لگن مفاصل ران دچار ساییدگی و خرابی میشوند.
در ساییدگی یا آرتروز، غضروف مفصلی نازک و خراب میشود و به دنبال آن استخوان اطراف مفصل هم دچار تخریب و سایش میگردد. مهمترین علامت ساییدگی و آرتروز مفصل ران درد کشاله ران و لنگش و محدودیت حرکتی است.
در این مقاله شما با علل بوجود آورنده آرتروز و ساییدگی لگن و مفصل ران و با علائم و روش های درمان آن آشنا میشوید.
آرتروز و ساییدگی مفصل روندی طبیعی است
هر مفصل از دو استخوان تشکیل شده که در کنار یکدیگر قرار گرفته و نسبت به هم حرکت میکنند. برای تسهیل این حرکت و کاهش اصطکاک، محل تماس این دو استخوان باید صاف و لغزنده باشد و این وظیفه به عهده غضروف است. مفصل ران هم همین خاصیت را دارد.
غضروف لایه ای نرم و ارتجاعی به رنگ سفید براق است که روی استخوان ها را در محلی که مفصل را تشکیل میدهند میپوشاند. بر روی سر استخوان ران و درون حفره استابولوم که مفصل ران را درست کرده اند لایه ای از غضروف وجود دارد.
با افزایش سن و با شروع روند پیری، همانگونه که پوست چروکیده میشود و رنگ مو به سفیدی میگراید تغییراتی در غضروف مفصلی نیز اتفاق میفتد که مهمترین آنها نازک شدن لایه غضروفی و تغییر جنس غضروف است.
غضروف دیگر آن شادابی و خاصیت ارتجاعی و کلفتی کافی برای محافظت از مفصل را ندارد و نتیجه آن کاهش حرکت یا خشکی مفصل و درد مفصلی است.
به این روند آرتروز لگن یا ساییدگی مفصل ران میگویند.
این اتفاقات، قسمتی از روند طبیعی افزایش سن است ولی در افراد مختلف شدت و ضعف دارد.
در بعضی افراد زودتر ایجاد شده و یا شدیدتر است و بعضی دیگر از افراد آن را کمتر تجربه میکنند. بعضی عوامل مانند وزن زیاد یا انجام کارهای بدنی خاص میتوانند این روند را تسریع کنند.
گاهی اوقات شدت آرتروز لگن یا سائیدگی مفصل ران متناسب با سن بیمار نیست و تنها در این زمان است که میتوان به این روند نام بیماری را اطلاق کرد.
آرتروز لگن در زنان بیشتر از مردان دیده میشود و بعضی عوامل مانند شکستگی ها و یا عفونت ها و یا دیگر بیماریهای اسکلتال میتوانند ایجاد آن را سرعت دهند.
استئوآرتریت یا آرتروز یکی از شایعترین علل درد اندام در انسان ها است و ممکن است زمینه خانوادگی داشته باشد. یکی از مفاصل مستعد آرتروز مفصل ران یا هیپ است که ممکن است به علت نیروها و فشارهای زیادی باشد که به این مفصل وارد میشود.
علت ایجاد آرتروز لگن یا ساییدگی مفصل ران چیست؟
مهمترین عللی که موجب بروز آرتروز لگن میشوند عبارتند از
دیسپلازی مفصل ران موجب آرتروز لگن میشود
در دیسپلازی مفصل ران که بیشتر در زنان دیده میشود حفره استابولوم گودی کافی را نداشته و نمیتواند بطور کامل در بالای سر استخوان ران قرار گرفته و آنرا بپوشاند.
نتیجه اینست که انتقال و توزیع نیروی وزن در مفصل ران به درستی صورت نمیگیرد. به بعضی از قسمت های غضروف استابولوم فشار بیش از حد وارد میشود . در نتیجه مفصل ران دچار تخریب و ساییدگی و آرتروز میشود.
ایمپینجمنت موجب آرتروز لگن میشود
در این بیماری مادرزادی به علت تغییر شکل هایی که در شکل استخوان مفصل ران ایجاد شده است، سر و گردن استخوان ران در موقع حرکت کردن در داخل حفره استابولوم، به لبه آن گیر میکند و این روند در دراز مدت موجب وارد آمدن فشارهای زیاد به مفصل میشود. نتیجه آن بروز آرتروز لگن و استئوآرتریت است.
نکروز یا سیاه شدن سر استخوان ران موجب آرتروز لگن میشود
سر استخوان ران بدنبال نکروز و سیاه شدن بتدریج نرم شده و قدرت و سفتی خود را از دست میدهد. این استخوان نرم شده زیر فشار وزن تنه که در هنگام راه رفتن به آن وارد میشود بتدریج تغییر شکل میدهد.
بدنبال این تغییر شکل، هماهنگی و یکنواختی که بین سر استخوان ران و حفره استابولوم وجود دارد از بین رفته و بر اثر سایش این دو استخوان بر روی هم، ساییدگی یا آرتروز لگن و مفصل ران بوجود میاید.
بد جوش خوردن شکستگی های استابولوم یا سر استخوان ران
شکستگی های استابولوم و شکستگی های سر استخوان ران جزء دسته کلی به نام شکستگی های لگن هستند.
بد جوش خوردن شکستگی های استابولوم و یا سر استخوان ران موجب میشود سطح صاف و یکنواخت بین حفره استابولوم و سر استخوان ران از بین برود و سایش این دو سطح ناهموار در بلند مدت موجب ساییدگی و بروز آرتروز لگن و مفصل ران میگردد.
آسیب به غضروف مفصل ران بدنبال ضربه موجب آرتروز لگن میشود
بدنبال ضربات شدیدی ( مانند سقوط از ارتفاع یا تصادف وسایل نقلیه) که به مفصل ران وارد میشود ممکن است حتی بدون اینکه شکستگی در مفصل ایجاد شده باشد غضروف سر استخوان ران یا غضروف حفره استابولوم آسیب ببیند.
آسیب این غضروف سطح صاف و لغزنده بین دو استخوان را از بین برده و بر اثر سایش مکرر سطوح مفصلی، در بلند مدت ساییدگی یا آرتروز لگن ایجاد میشود.
عفونت مفصل ران موجب آرتروز لگن میشود
عفونت های مفصل ران میتواند موجب از بین رفتن غضروف سر استخوان ران یا غضروف حفره استابولوم شود. با از بین رفتن غضروف مفصلی ساییدگی و آرتروز لگن ایجاد میشود.
علائم و روش تشخیص آرتروز مفصل لگن و ساییدگی مفصل ران یا هیپ
عللی که موجب بروز ساییدگی و آرتروز لگن و مفصل ران میشوند در ابتدا تنها تغییراتی در غضروف مفصلی ایجاد میکنند. مهمترین این تغییرات نازک شدن لایه غضروفی و تغییر جنس غضروف است.
غضروف دیگر آن شادابی و خاصیت ارتجاعی و کلفتی کافی برای محافظت از مفصل را ندارد.
بدنبال تغییر در غضروف استخوان زیر آن سخت و محکم و کلفت میشود و گاهی در درون آن کیست های کوچکی بوجود میاید. بتدریج در لبه مفصل استخوان های اضافه ای رشد میکنند که به آنها استئوفیت Osteophyte میگویند.
کپسول مفصلی هم بتدریج ضخیم و کلفت شده و خاصیت ارتجاعی خود را از دست میدهد.
علائم آرتروز لگن چیست
اولین علائم آرتروز یا ساییدگی لگن احساس خشکی و ناراحتی گنگی در ناحیه کشاله ران و باسن و یا حتی ناحیه ران است. این مشکلات بخصوص در صبح وقتی بیمار از خواب بیدار میشود بیشتر است و ممکن است بتدریج در طول روز کمتر شود.
بتدریج با شدت یافتن بیماری، این احساس بصورت درد در میاید. این درد در هنگام فعالیت های بدنی شدیدتر شده و با کمی استراحت بهتر میشود.
با شدیدتر شدن آرتروز لگن، درد دیگر حتی با استراحت هم خوب نشده و حرکت مفصل بشدت کم میشود به عبارت دیگر مفصل خشک میشود.
بتدریج ممکن است بیماری آنقدر شدید شود که لایه غضروفی کاملا از بین رفته و در سطح مفصل، استخوان روی استخوان حرکت کند.
در این وضعیت حرکت مفصل بطور طاقت فرسایی دردناک بوده و توانایی خم و راست شدن ران و یا چرخش ران بشدت کم میشود.
بیمار برای کاهش شدت درد مجبور میشود اندامش را کمتر حرکت بدهد و کمتر راه برود و همین امر موجب میشود بتدریج عضلات اطراف ران و باسن ضعیف شده که نتیجه آن ایجاد لنگش در حین راه رفتن است
در موارد پیشرفته آرترزو لگن، ممکن است طول اندام تحتانی کاهش یابد.
بیمار مبتلا به ساییدگی لگن در حین راه رفتن میلنگد. علت این لنگش میتواند درد، ضعف عضلات لگن، محدودیت حرکت مفصل و کوتاهی اندام باشد.
تشخیص آرتروز یا ساییدگی لگن چگونه است
برای تشخیص آرتروز لگن، پزشک ابتدا با شما در مورد علائمی که احساس میکنید صحبت کرده و در باره شدت و زمان شروع و دیگر خصوصیات آن اطلاعاتی از شما کسب میکند.
سپس اقدام به معاینه مفصل ران شما بصورت خم و راست کردن و چرخاندن آن کرده تا مقدار حرکت مفصل و شدت درد را متوجه شود. او راه رفتن شما را میبیند تا متوجه شود آیا شما لنگش دارید یا خیر.
در نهایت، روش های تصویر برداری مثل رادیوگرافی به تشخیص بیماری کمک میکند. در تصویر رادیوگرافی از مفصل، چون غضروف نازک شده است فاصله مفصلی یا فاصله بین دو استخوانی که مفصل را تشکیل داده اند و در حد چند میلیمتر است کاهش پیدا میکند و در کناره های استخوان های تشکیل دهنده مفصل استخوان اضافی دیده میشود.
آرتروز لگن یا ساییدگی مفصل ران چگونه درمان میشود
روند استئوآرتریت یا آرتروز لگن قابل برگشت نیست ولی میتوان تا حدی مانع از پیشرفت آن شد. به بیان دیگر وقتی یک مفصل سائیده شده است به وضعیت قبلی خود برنمیگردد.
پس هدف از درمان آرتروز لگن چیست. هدف درمان کاهش درد و دیگر مشکلات بیمار و کند کردن روند پیشرفت بیماری است. برای این کار پزشک ممکن است از اقدامات غیر جراحی استفاده کرده یا اقدام به عمل جراحی کند.
درمان غیر جراحی آرتروز مفصل لگن و ران
در مراحل اولیه آرتروز لگن و هنگامی که شدت تخریب غضروف مفصل هنوز شدید نشده است درمان های غیر جراحی میتوانند کمک کننده باشند و درد بیمار را کاهش دهند. این درمان ها عبارتند از:
- از اعمال فشارهای زیاد به مفصل ران پرهیز کنید. کارهایی مثل نشست و برخاست زیاد بخصوص بر روی زمین، استفاده زیاد از پله، راه رفتن زیاد روی زمین های شیب دار، استفاده از توالت های سنتی و بلند کردن اشیاء سنگین مضر بوده و درد را تشدید کرده و سرعت پیشرفت بیماری را هم بیشتر میکند.
- ورزشهای ملایم مانند شنا کردن و راه رفتن در استخر و دوچرخه سواری برای تقویت عضلات ران و بهتر کردن حرکات مفصل مفیدند.
- استفاده از داروهای ضد درد و ضد التهاب مثل بروفن مفید است.
- به اندازه کافی بخوابید.
- اگر وزنتان زیاد است باید حتما با کمک پزشک آنرا کاهش دهید. کاهش وزن، هم شدت درد شما را کم کرده و هم پیشرفت بیماری را کند میکند.
- در صورت نیاز در موقع راه رفتن از عصا استفاده کنید.
- لگن خود را گرم نگه دارید. در زمستان شلوار گرم کن بپوشید. در تابستان جلوی باد مستقیم کولر و پنکه قرار نگیرید. در مواقعی که شدت درد افزایش میابد با استفاده از گرمای موضعی میتوانید شدت درد را کاهش دهید. گرمای موضعی را میتوانید از حوله گرم، کیسه آب گرم یا حوله برقی بدست آورید.
- در موارد خاصی ممکن است پزشک معالج با تزریق داروهای کورتیکوستروئیدی در داخل مفصل ران شدت درد را کاهش دهد.
درمان جراحی ساییدگی و آرتروز مفصل ران چیست؟
در مواردی که شدت ساییدگی یا آرتروز لگن آنقدر زیاد باشد که اقدامات فوق نتواند درد بیمار را کاهش دهد میتوان از درمان های جراحی استفاده کرد. در حین عمل جراحی میتوان از روش های زیر استفاده کرد.
در مواردی که شدت تخریب مفصل زیاد نباشد و قسمت هایی از مفصل آزرده بوده و قسمت هایی دیگر سالم باشد میتوان از روش های استئوتومی استفاده کرد. استئوتومی به معنای برش دادن استخوان است.
در این روش با استفاده از ابزارهای خاص، استخوان لگن یا استخوان بالای ران را در قسمت های معینی برش داده و سپس استخوان را در وضعیت جدیدی قرار داده و با پیچ و پلاک در وضعیت جدید محکم میکنند.
بعد از مدتی استخوان در وضعیت جدید جوش میخورد. پس هدف از این نوع جراحی تغییر وضعیت استخوان است. و هدف از این تغییر وضعیت اینست که توزیع نیروهایی را که به مفصل ران وارد میشود تغییر دهیم.
این کار موجب میشود به قسمت هایی از مفصل که ساییدگی دارد نیروی کمتری وارد شود و یا ممکن است موجب شود تا نیروی وزن به سطح مفصلی وسیعتری توزیع شده و فشار کمتری به مفصل وارد شود. با این کار شدت درد کاهش یافته و سرعت پیشرفت آرتروز هم کم میشود.
وقتی شدت آرتروز لگن زیاد بوده و تمام غضروف مفصل را درگیر کرده باشد پزشک معالج اقدام به تعویض مفصل کرده و یک مفصل مصنوعی را جایگزین مفصل هیپ میکند. در این عمل جراحی هم استابولوم و هم سر استخوان ران تعویض میشود.
درمان دیگری که امروزه ندرتا از آن استفاده میشود خشک کردن مفصل است. به این صورت که با عمل جراحی سر استخوان ران را به حفره استابولوم جوش میدهند . به این ترتیب درد بیمار هم از بین میرود ولی البته مفصل دیگر حرکتی هم نخواهد داشت.
جهت مشاوره وخرید تجهیزات پزشکی طب دائم در ارتباط باشید .
شماره تماس:09046285161
اینستاگرام:tebdaem
ادرس:شیراز بلوار کریم خان زند نبش ک 42 ط فوقانی فروشگاه کوثر شرکت پزشکی طب دائم