به طور کلی لبه‌ی داخلی پا به گونه‌ای وسط کف پا را بالا آورده که یک حالت قوس‌مانند به پا بدهد. ارتفاع قوس کف پا از یک شخص به شخص دیگر متفاوت است. هنگامی که این ارتفاع بیشتر از حد معمول باشد، مشکلی به وجود می‌آید که به آن «گودی کف پا» می‌گویند.
ظاهر گودی کف پا
وقتی یک شخص مبتلا به گودی کف پا می‌ایستد، به نظر می‌رسد وسط پا نسبت به حالت طبیعی بالاتر از سطح زمین قرار دارد. ممکن است پاشنه‌ی پا به سوی پهلوی درونی کشیده شده باشد و همچنین انگشتان نیز به سمت داخل کشیده شده باشند. برخی افراد مبتلا به گودی کف پا، انگشتانشان پیچ می‌خورد که به آنانگشت چنگالی می‌گویند.
اگرچه آشکارترین چیزی که در مورد گودی کف پا قابل‌مشاهده است معمولاً وجود یک قوس با ارتفاع زیاد است، با این حال این قوس ظاهری در واقع ناشی از تغییرشکل‌های اساسی‌تری در پا است. در تمام پاهایی که مشکل گودی دارند، قسمت جلویی پا بیشتر از حد معمول به سمت پایین کشیده شده است و قسمت رویی اطراف انگشت شست پا معمولاً بیشتر از همه به سمت پایین کشیده شده است. نتیجه این است که نوک قوس به سمت بالاست و همچنین نوک پا به روی سمت بیرونی آن است. این ترکیب ظاهری از یک قوس با ارتفاع زیاد و یک فضای بزرگ در زیر پا ایجاد می‌کند.
عوارض گودی کف پا
در تعداد کمی از افرادی که به گودی کف پا مبتلا هستند و عضلات ساق پایشان ضعیف است، پاشنه پا نیز به سمت پایین کشیده شده و این مشکل به ارتفاع قوس می‌افزاید. بقیه‌ی افراد که تاندون‌های آشیل آنها سفت شده است، پاشنه پایشان به سمت بالا کشیده شده است. این امر منجر به افزایش فشار به مچ و قسمت گوشتی کف پا می‌شود. پاشنه پای افراد دیگر نه به سمت بالا کشیده شده و نه به سمت پایین. ممکن است به دلیل کج شدن قسمت‌های دیگر پا، پاشنه‌ی پای با گودی زیاد به سمت داخل نیز متمایل شود. در ابتدا پاشنه‌ی کج شده قابل‌انعطاف است اما با گذشت زمان، بافت‌ها و مفاصل سفت می‌شوند و ممکن است کج شدگی پاشنه ثابت بماند.
علت‌ها و دلایل گودی کف پا
در بسیاری از افراد، ما علت گودی کف پای آنها را نمی‌دانیم. این افراد در پای خود تغییر شکل خفیفی دارند و گاهی اوقات ظاهر پای آنها به صورت ارثی است و در خانواده‌شان نیز وجود دارد.
بسیاری از مشکلات پزشکی که باعث ضعف یا فقدان هماهنگی عضلات می‌شود می‌تواند علت قوس کف پا باشد. نمونه‌هایی از این مشکلات عبارتند از اسپینا بیفیدا (ستون فقرات شکافدار)، نقص تغذیه‌ی عضلانی و مشکلاتی که در آنها عصب‌های کوچک ساق پا درست کار نمی‌کنند. تصور می‌شود که حتی هنگامی که نمی‌توان هیچ عارضه‌ی پزشکی مشخصی پیدا کرد، احتمالاً گودی کف پا به دلیلضعف بسیار جزئی عضلات ساق پا و پا است.
علائم و عوارض
علائم و نشانه‌های زیاد بودن قوس کف پا بسته به شدت ارتفاع قوس، میزان حرکت مفاصل در پا برای کمک به کاهش قوس و سطح فعالیت فرد مبتلا به گودی کف پا (بسته به شغل او) متفاوت خواهد بود. بسیاری از افراد مبتلا به گودی کف پا هیچ‌گونه درد یا علائم دیگری ندارند.
ممکن است علائم از یک مشکل خفیف مانند فیت نشدن کفش تا ناتوانی‌های قابل‌توجهی که در زیر آمده است متفاوت باشد:
- مشکل در پیدا کردن کفش مناسب و اندازه؛ زیرا کفش‌ها با توجه به قوس زیاد و انگشتان چنگالی این افراد، به اندازه‌ی کافی عمیق نیستند.
- طول پا کوتاه می‌شود.
- درد گرفتن پا در هنگام راه رفتن، ایستادن و دویدن.
- درد و التهاب در قسمت گوشتی کف پا همراه با درد در جلوی پا/ (معمولاً اولین و پنجمین سر انگشتان در کف پا)، با یا بدون پینه و میخچه.
- درد و سفتی وسط قوس یا هرجایی در امتداد بخش میانی پا.
- تومور عصب مورتون همراه با درد در قسمت گوشتی کف پا و کمتر در انگشتان.
- درد در پاشنه پا و کف پا ناشی از التهاب غلاف کف پایی.
- شکستگی‌های کف پا و دیگر استخوان‌های پا.
- فشار غیرطبیعی ممکن است منجر به زخم کرومیوم پاشنه و قسمت گوشتی کف پا شود؛ به خصوص در بیماران دیابتی و کسانی که مشکلات گردش خون دارند.
- فشار و بیماری‌های از بین برنده‌ی مفاصل اندام‌های تحتانی (آرتروز).
- ضربه‌هایی مانند تپش (تغییر شکل در Haglund) در پشت پاشنه‌ی پا.
- ناراحتی مرتبط به داخل و نزدیک مفصل مچ پا.
- بی‌ثباتی مچ پا همراه پیچ خوردن مکرر آن.
- سفت شدن تاندون‌های آشیل.
- ممکن است زانوها، باسن و قسمت پایینی کمر منبع اولیه‌ی درد و ناراحتی باشد.
- درد مزمن در اندام‌های تحتانی ممکن است منجر به عدم فعالیت و کاهش رفاه شخص شود.
تشخیص گودی زیاد کف پا
در صورتی که پزشک متخصص مغز اعصاب به وجود بیماری عصبی یا عضلانی یا عصب تروما مشکوک باشد، ممکن است تست‌های زیر را انجام دهد:
- الکترومیوگرافی
- ام آر آی ستون فقرات
- مطالعات هدایت عصبی
- تست اشعه ایکس (تصویربرداری رادیولوژی) از پا
- تست اشعه ایکس از ستون فقرات
درمان
در ابتدا لازم است یک بررسی بسیار دقیق انجام شود تا احتمال وجود هرگونه بیماری عصبی که باعث گودی زیاد کف پا می‌شود، رد شود. درمان به اینکه چه عاملی باعث بروز درد شده است و نوع قوس کف پا بستگی دارد. به طور مثال، اگر قوس زیاد کف پا انعطاف‌پذیر باشد ممکن است نیاز به هیچ‌گونه درمانی نداشته باشد.
- کفش‌هایی بپوشید که یک کفی و عمق خوبی داشته باشند طوری که قوس کف پا را حمایت کنند و به کاهش درد و بهبود راه رفتن کمک کنند.
- بافت پینه و میخچه را از بین ببرید.
- پدهای مختلفی که از سیلیکون و یا پشم ساخته شده می‌تواند برای کاهش فشار وارده به نواحی دردناک مورداستفاده قرار گیرد.
- وزن خود را کنترل کنید و بار روی پاها را کاهش دهید.
- روش‌های فیزیوتراپی مانند لیزر درمانی برای التهاب‌های مربوط به این عارضه.
- درمان با دست (دستکاری) پا و مفصل مچ پا برای کمک به افزایش دامنه حرکت.
- ابزارهای ارتوتیک پا (پا را صاف نگه می‌دارند) می‌تواند برای مفاصل تحت فشار و بافت‌های نرم یک پشتیبانی و تکیه‌گاه فراهم کند.
- ارتوز پا (نوعی کفی طبی برای پا) به منظور افزایش ضربه‌گیری و کمک به توزیع مجدد فشار وارده به کف پا ساخته شده است. از کفی طبی برای درمان صافی کف پا نیز بهره گرفته می شود. استفاده از وسایل ارتزی قوزک پا و یا درمان فیزیکی نیزبرای صافی کف پا مفید می باشند.
- معمولاً ارتوز پا به صورت سفارشی و از مواد نیمه سخت یا نیمه انعطاف‌پذیر ساخته می‌شود و به جلوگیری از برگشتن پا به سمت بالا کمک می‌کند.
- پشتیبانی‌های بیش از حد از قوس کف پا ممکن است برای موارد خفیف گودی کف پا مفید باشد، اما آنها اغلب برای موارد شدید گودی کف پا خیلی مناسب نیستند.
روش های دیگر برای درمان قوس و گودی کف پا ازجمله استفاده از بریس یا پابند طبی و همچنین جراحی نیز وجود دارد.